Триесет години од потпишувањето на Дејтонски договор

Војната беше обележана со етничко чистење и воени злосторства, вклучувајќи го и геноцидот во Сребреница од јули 1995 година
WRIGHT-PATTERSON AFB, OHIO, Nov. 21, 1995 -- President Slobodan Milosevic of the Federal Republic of Yugoslavia, President Alija Izetbegovic of the Republic of Bosnia-Herzegovina, and President Franjo Tudjman of the Republic of Croatia sign the Dayton Peace Accords. The Balkan Proximity Peace Talks were conducted at Wright-Patterson Air Force Base November 1-21, 1995. The talks ended the conflict arising from the breakup of the Republic of Yugoslavia. The Dayton Accords paved the way for the signing of the final “General Framework Agreement for Peace in Bosnia and Herzegovina” on December 14 at the Elysee Palace in Paris. (U.S. Air Force/Staff Sgt. Brian Schlumbohm)

На денешен ден (21 ноември) во 1995 година, во конференциската сала на хотелот „Хоуп“ во воздухопловната база „Рајт-Патерсон“ во Дејтон, Охајо, лидерите на Босна и Херцеговина, Алија Изетбеговиќ, Србија, Слободан Милошевиќ и Хрватска, Фрањо Туѓман, потпишаа договор со кој заврши три и полгодишната босанска војна.

Три недели подоцна, беше потпишан Општиот рамковен договор, познат како Дејтонски мировен договор.

Босанската војна беше најкрвавата и најдеструктивната војна во распадот на Југославија. Од моментот кога земјата прогласи независност на почетокот на 1992 година, таа беше нападната од милиции поддржани од соседните Србија и Хрватска. Босна и Херцеговина се роди под оган и едвај преживеа. Половина од нејзиното население – 4,4 милиони луѓе – беше насилно раселено, а повеќе од 100.000 луѓе загинаа.

Војната беше обележана со етничко чистење и воени злосторства, вклучувајќи го и геноцидот во Сребреница од јули 1995 година, во кој српските сили масакрираа повеќе од 8.000 босански муслимани.

Мирот договорен во Дејтон ја зачува Босна и Херцеговина како држава, но ја подели на два ентитета – Република Српска, прогласена од етнонационалистичките лидери во 1992 година, и Босанската федерација. Меѓународните сили беа распоредени за да се обезбеди спроведување на договорот.

Животот во Босна по Дејтон може да се подели на три приближно десетгодишни фази: закрепнување, стагнација и тековна криза.

Првата деценија беше тешка, но надежна. Под заштита на меѓународните сили – вклучувајќи ги САД и Русија – Бошњаците се вратија во опустошената земја. Сепак, обновата на општественото ткиво се покажа како огромен предизвик. Меѓународната заедница се обиде да ги сврти процесите на етничко чистење, но пречките беа огромни.

Дејтон обезбеди право на враќање, но многу домови беа уништени, а други окупирани од оние кои ги иселиле претходните сопственици. До 2004 година, ОН изброи еден милион повратници, но „враќањата на малцинствата“ се покажаа како малку. Многумина ги вратија своите имоти, но потоа ги продадоа и се населиле во области доминирани од нивната заедница. Меѓуетничката доверба беше нарушена од војната.

е-Трн да боцка во твојот инбокс

Последни колумни