Филмот што Hollywood првично го сметаше за „непродадлив“ — денес е еден од најсилните претенденти за Оскар. „Train Dreams“, историска драма во режија на Клинт Бентли и со Џоел Еџертон во главната улога, пристигна на Netflix и веднаш стана критички фаворит, заработувајќи речиси совршени оценки и восхит кај филмските публицисти.
По светската премиера на Sundance, каде публиката го поздрави со долг аплауз, филмот експресно влезе во категоријата „must-watch“. Денес, според американските критичари, „Train Dreams“ е едно од најсилните филмски остварувања на годината — тивок, хипнотичен и визуелно величествен еп за осаменик кој гради Америка, но постепено го губи сопствениот свет.
Филм што никој не сакал да го сними
Иако денес изгледа како природен победник на фестивалите, „Train Dreams“ речиси никогаш немаше да биде снимен. Кога Еџертон и Бентли се обиделе да го пласираат проектот во големите студија, пречекани биле со молк и насмевка од учтивост.
„Одиме на состанок и велиме: ‘Филмот е за човек што не донесува големи одлуки — животот го носи’. И само гледате како им се гаси светлото во очите,“ раскажува Еџертон за Guardian. Бентли додава: „Шефовите на студија глумат ентузијазам… и велат: ‘Прекрасно е, но — ќе го прескокнеме’.“
Ова е типичната холивудска приказна за филм кој не е доволно „комерцијален“, не е доволно „гласен“, не нуди експлозии, CGI или очигледен маркетинг агол. Но токму тука лежи неговата сила.
Историја напишана во тишина
„Train Dreams“ е адаптација на новелата на Денис Џонсон — духовита, мистична и често сурова приказна за дрвосечачот Роберт Грејнир, човек што крајот на 19. и почетокот на 20. век го поминува во изолација, градејќи пруги и гледајќи како модерниот свет ја проголтува дивината.
Филмот не е во класичен вестерн стил. Нема каубои, нема спектакл, нема познати холивудски формули. Наместо тоа, добиваме минимализам што расте во тежина: човек, гора, работа, загуба — и неверојатна тишина што зборува повеќе од дијалог.
Еџертон признава дека приказната му звучела поинаку откако станал родител. „Кога имаш деца, светот станува покршлив. Разбираш што значи да се плашиш од нешто што не можеш да го контролираш,“ вели тој.
Бентли, пак, во ликот на Грејнир ја препознава сопствената животна приказна. Неговиот татко бил јавач кој живеел од трка до трка — секогаш на пат, секогаш на граница.
Таа лична грижа, таа интимна загуба, се впишани во секој кадар.
Филм што изгледа како сон и боли како вистина
Снимен во вистинските шуми на Пацифичкиот Северозапад, без дигитални украси и CGI, филмот носи архаична убавина. Мразот, чадот, дрвјата што се кршат, реките… сè изгледа како оживеана фотографија од 1900 година.
Режисерот Бентли сакаше филм што мириса на земја. „Не сакавме да изгледа како скап фантазијски проект. Сакавме грубост и вистина — нешто што човечкото око веднаш го препознава.“
И критичарите тоа го забележаа. Познатиот Пол Шрејдер го опиша филмот како „дело што те обвива“, иако во свој стил го нарече „Traffic Dreams“. Но ниту lapsus-от не може да ја засени силата на хипнотичноста што Бентли ја постигнува.
Зошто филмот е толку значаен?
Во ерата кога филмската индустрија е преплавена со франшизи, AI-проекти, визуелна претераност и содржина без душа, „Train Dreams“ е спротивноста: човек, болка, природата како сведок и живот што поминува без големи зборови.
Ова е филм што се осмелува да биде тивок. Филм што верува во актерството. Филм што им дозволува на ликовите да бидат луѓе — а не функции на наратив.
Една од најобработените и најличните улоги на Еџертон
Еџертон, познат по своите потценети, интензивни улоги во „Zero Dark Thirty“ и „The Green Knight“, овде создава лик што говори малку, но чувствува сè.
„Во Холивуд постои опасна динамика,“ вели тој. „Некои режисери се плашат да им дадат насоки на актерите. А треба да е спротивното — режисерот треба да биде главата на куќата.“
Во „Train Dreams“, тоа е точно така: доверба, дисциплина и чиста актерска игра.
Наследство што се создава
„Train Dreams“ не е само филм — тој е уметничка порака. Филм за исчезнувањето, за напуштањето, за невидливиот товар на животот што го носат оние што никој не ги забележува.
Еџертон го кажува најпоетичното: „Сакам да верувам дека луѓето секогаш ќе сакаат нешто што е човечко. Можеби ќе дојде ден кога ќе се снима последниот аналоген филм — и никој нема да знае дека е последен, сè додека не биде предоцна.“
