Растечките температури и топлотните бранови веќе влијаат врз економијата на Европа, а истражувачите предупредуваат дека загубите во БДП и продуктивноста ќе се влошуваат во децениите што следуваат.
Минатата година беше најтоплата во историјата, и во Европа и глобално, со температури што ги надминаа сите претходни нивоа од 1850 година наваму. Последните десет години исто така се најтоплата деценија досега.
Европа е најбрзо загревачиот континент во светот – температурата тука се зголемува двојно побрзо од глобалниот просек од 1980-тите, според извештајот за Состојбата на климата во Европа.
Неколку студии покажуваат дека зачестените топлотни бранови веќе имаат значително влијание врз европската економија, предизвикувајќи загуби во БДП и продуктивноста на трудот. Експертите предупредуваат дека овие ефекти драматично ќе се зголемат во наредните децении.
Најзагрозени земји според загуби во БДП
Според студија на Дејвид Гарсија-Леон и неговите колеги, објавена во Nature Communications, се анализирани четири екстремно жешки години — 2003, 2010, 2015 и 2018 — и нивните ефекти во споредба со периодот 1981–2010.
Во тие години, вкупната економска штета од топлотни бранови се движела од 0.3% до 0.5% од БДП на Европа (ЕУ27, Обединетото Кралство и земјите од ЕФТА), што е 1.5 до 2.5 пати повеќе од просечните годишни загуби во периодот 1981–2010 (околу 0.2% од БДП).
Овие проценки се базираат на сценарио без дополнителни мерки за ублажување или адаптација.
Проекциите покажуваат дека загубите ќе пораснат од историски просек од 0.21% на
0.77% во 2035–2045
0.96% во 2045–2055
Над 1.14% во 2060-тите
Јужна Европа најмногу погодена
Земји како Кипар, Хрватска, Португалија, Малта, Шпанија и Романија се очекува да изгубат 2.5% или повеќе од БДП до 2055–2064. Грција и Италија (обете со -2.17%) и Франција (-1.46%) исто така ќе имаат големи загуби.
Овие земји веќе имаат потопла клима и се особено ранливи на зголемениот топлотен стрес.
Обединетото Кралство и Ирска најмалку погодени
ОК, Ирска, Данска, Холандија и Белгија покажуваат релативно мали загуби (под -0.5% дури и во најлошите сценарија). Сепак, скоро сите земји покажуваат тренд на влошување.
Загуби во продуктивноста на трудот: извештај на ОЕЦД
Извештајот на ОЕЦД од 2024 година, предводен од Хелија Коста, опфаќа 23 земји (21 европска плус Јапонија и Јужна Кореја) и анализира над 2.7 милиони компании од 2000 до 2021 година.
Наодите покажуваат:
+10 дена над 35°C → -0.3% годишна продуктивност
Над 30°C → -0.2%
Над 40°C → до -1.9% продуктивност
Шпанија најпогодена
Според ОЕЦД симулациите, Шпанија забележала најголемо опаѓање на продуктивноста од 0.22% меѓу 2000–2004 и 2017–2021. Потоа следуваат Франција и Унгарија (по 0.13%).
Други земји со загуби од над 0.1%: Словачка, Бугарија, Словенија, Италија, Полска и Романија.
Во сценарио со пораст на температура од 2°C:
Шпанија: до -0.8% продуктивност
Италија и Бугарија: околу -0.5%
Данска и Финска: најмали загуби
Меѓу петте најголеми економии во Европа, Обединетото Кралство бележи најмали загуби на продуктивност.
Дали европските земји реагираат?
Дејвид Гарсија-Леон, научен советник во шпанското Министерство за земјоделство, рече дека некои адаптациски практики веќе се применуваат, како променети работни часови и задолжителни паузи за работниците на отворено.
„Овие практики ќе мора да се прошират и кон северните земји како што топлотните бранови стануваат поинтензивни,“ рече тој.
Некои земји веќе имаат системи за рано предупредување, но се потребни пошироки и покоординирани политики.
Хелија Коста од ОЕЦД истакна две главни препораки:
Итно зајакнување на климатските мерки за намалување на интензитетот и зачестеноста на топлотните бранови.
Адаптациски мерки, како – подобрување на вентилацијата на работните места, прилагодување на работното време и проширување на зелените површини во урбаните средини
Гарсија-Леон додаде дека „мерките од минатото веќе не се доволни“ и дека е клучно да се вклучат пошироки урбани и просторно-плански политики за да се ублажи ефектот на топлотни острови.
