Светски ден на чоколадото: Слатка историја и глобално задоволство

Секоја година на 7 јули, љубителите на чоколадото ширум светот го слават Светскиот ден на чоколадото – ден посветен на една од најомилените и најраспространети слатки на планетата. Овој датум не е случаен: според некои историски извори, токму на 7 јули 1550 година чоколадото за првпат било донесено во Европа од Јужна Америка, каде што со векови претходно било користено од цивилизациите на Маите и Ацтеките.

Од ритуал до индустрија

Чоколадото има богата историја што започнува пред повеќе од 3.000 години. Маите го нарекувале „храна на боговите“ и го користеле во ритуали, додека Ацтеките верувале дека какаото има божествено потекло. Тие го нарекувале „xocolatl“ – горчлив напиток од ферментирани какао зрна, вода и зачини. За нив, какаото било повредно и од злато. Во Европа, чоколадото првично било пијалок за аристократијата, а дури во 19 век, со индустриската револуција, станува достапно за пошироката јавност во форма на табла. Во Европа, првично се консумирало како топол пијалак, а дури во 19 век започнува масовното производство на цврсто чоколадо, какво што го познаваме денес.

Глобална индустрија, локално задоволство

Денес, чоколадото е повеќе од слатко задоволство – тоа е глобална индустрија вредна над 130 милијарди долари годишно. Најголеми производители на какао се Брегот на Слоновата Коска, Гана и Индонезија, додека најголемите потрошувачи се европските земји, особено Швајцарија, Германија и Белгија.

Според податоци од Euromonitor, просечниот Европеец јаде околу 5–9 килограми чоколадо годишно. Во Македонија, иако потрошувачката е пониска, интересот за квалитетно чоколадо и занаетчиски производи е во пораст.

Кои се најголемите производители на какао?

Иако чоколадото најчесто се поврзува со Швајцарија или Белгија, најголемите производители на сурово какао се земјите од Западна Африка:

Брегот на Слоновата Коска – 2,2 милиони тони годишно (40% од светското производство)

Гана – околу 1,1 милион тони

Индонезија – околу 700.000 тони

Нигерија и 🇪🇨 Еквадор – по околу 300.000 тони

Овие земји се срцето на глобалната индустрија, но најголем дел од чоколадото се преработува и пакува во Европа и Северна Америка.

Кои се најголемите производители и брендови на чоколадо?

Најголемите компании во светот според продажба се: Mars Wrigley Confectionery, Ferrero Group (Nutella, Kinder), Mondelez (Cadbury, Milka, Toblerone), Nestlé, Lindt & Sprüngli.

Најпопуларни брендови според глобална препознатливост се: Lindt, Ferrero Rocher, Godiva, Ghirardelli, Toblerone, Cadbury, Nestlé, Hershey’s, Milka и Valrhona.

Топ 10 земји извозници на чоколадо (2024)

Според податоците од World’s Top Exports и Visual Capitalist, најголемите извозници на чоколадо во светот се:

Овие 10 земји заедно сочинуваат речиси 80% од вкупниот светски извоз на чоколадо.

Зошто Европа доминира?

Иако најголем дел од какаото се произведува во Западна Африка (Брегот на Слоновата Коска, Гана, Нигерија), токму Европа е центарот на чоколадната индустрија. Причините се: развиена прехранбена индустрија и технологија, присуство на глобални брендови (Ferrero, Lindt, Nestlé, Mondelez), традиција и репутација за квалитет и слободна трговија во рамки на ЕУ

Чоколадо и трендови: Што нè очекува?

Во последните години, чоколадната индустрија се менува под влијание на нови генерации потрошувачи, климатските промени и етичките прашања поврзани со производството на какао. Еве неколку трендови што го обликуваат иднината на чоколадото:

Одржливо производство: Сè повеќе брендови се обврзуваат на фер-трговија, органско производство и намалување на јаглеродниот отпечаток. Потрошувачите бараат чоколадо што не само што е вкусно, туку и етички произведено.

Вегански и безглутенски опции: Со растот на свесноста за исхраната, расте и понудата на чоколадо без млеко, со алтернативни засладувачи и природни состојки.

Функционално чоколадо: Нови производи содржат додатоци како колаген, пробиотици или суперхрана, со цел да понудат и здравствени придобивки покрај задоволството.

Занаетчиско чоколадо (bean-to-bar): Мали производители кои го контролираат целиот процес – од зрно до табла – добиваат сè поголема популарност поради автентичниот вкус и приказната зад секое парче.

Интересни факти за чоколадото

Потребни се приближно 400 зрна какао за да се направи една табла чоколадо од 100 грама.

Швајцарците се најголеми потрошувачи на чоколадо по глава на жител – во просек 11–12 кг годишно.

Првото цврсто чоколадо било произведено во 1847 година од страна на британската компанија J.S. Fry & Sons.

Чоколадото содржи фенилетиламин – хемикалија што го стимулира чувството на вљубеност.

Чоколадо во Македонија: Локални вкусови и традиции

Иако Македонија не е производител на какао, чоколадото има посебно место во секојдневието и празничните традиции. Домашните брендови како „Европа“, „Витаминка“ и „Милкад“ се дел од детството на многу генерации, а во последните години се појавуваат и мали занаетчиски чоколадерии кои нудат рачно изработени производи со локални вкусови – од орев и сливи, до мед и лаванда.

Чоколадото како универзален јазик

Без разлика дали го сакате темно, млечно или бело, со лешници, сол или чили – чоколадото е повеќе од десерт. Тоа е дел од културата, економијата и емоциите. Светскиот ден на чоколадото е совршена можност да се потсетиме дека зад секое парче стои приказна – за историја, за труд, за задоволство и за споделување.