Истражувачите сугерираат дека таканаречените „стресни гранули“ – насобрани протеини и РНК што се создаваат околу клетките во услови на стрес – се клучниот виновник за Алцхајмеровата болест. Овие гранули се формираат под влијание на различни генетски и еколошки фактори на ризик, а научниците веруваат дека играат суштинска улога во развојот на болеста, пренесува Science Alert.
Студијата се потпира на податоци од неколку здравствени бази и претходни истражувања, особено едно од 2022 година, кое го следело напредувањето на Алцхајмеровата болест. Откриено е дека болеста предизвикува значителни промени во генската експресија уште во раните фази, што доведува до зголемен стрес во клетките, нарушена комуникација меѓу невроните и абнормалности во протеините, како што се амилоид-бета наслагите.
Она што сè уште не е целосно разјаснето е што предизвикува вакви драматични промени во генетското однесување. Истражувачите од Аризона сметаат дека токму стресните гранули би можеле да бидат одговорни за овие промени.
„Нашиот предлог, кој се фокусира на нарушувањето на комуникацијата помеѓу јадрото и цитоплазмата, што доведува до масивни пореметувања во експресијата на гените, нуди убедлива рамка за севкупно разбирање на механизмите што ја предизвикуваат оваа сложена болест“, изјави невронаучникот Пол Колман.
Според нивната хипотеза, стресните гранули го нарушуваат клеточниот транспортен систем, што доведува до модификација на експресијата на гените и појава на симптоми на Алцхајмеровата болест, вклучувајќи невроинфламација и натрупување на тау-протеини. Ова упатува на тоа дека сите различни аспекти на болеста можат да имаат заедничка причина. Иако засега нема цврсти докази, истражувањата покажуваат дека оваа теорија добро се вклопува во постојните научни сознанија.
Интересно е што, според овој модел, клеточниот стрес се појавува пред да се манифестираат какви било симптоми на Алцхајмеровата болест. Ова отвора можности за рано препознавање и интервенција, што значи дека најголем дел од симптомите би можеле да се спречат доколку болеста се блокира во нејзините најрани фази.
Истражувачите исто така нагласуваат дека различни фактори – како загадувањето на воздухот или генетските мутации – можат да предизвикаат подолго задржување на овие стресни гранули. Идните истражувања ќе треба подетално да ги анализираат процесите на нивното формирање и штетното дејство на клеточно ниво.
„Нашата работа придонесува кон тековната дебата за тоа кога навистина започнува Алцхајмеровата болест, а ова прашање станува сè порелевантно со напредокот на технологијата и научните истражувања. Клучните прашања се кога можеме да ја препознаеме болеста и кога треба да започнеме со интервенција – а двата аспекта имаат длабоки импликации за општеството и идните медицински пристапи“, заклучува Колман.
Ова истражување, објавено во списанието Alzheimer’s Disease and Dementia, отвора нови хоризонти во разбирањето и потенцијалната превенција на оваа комплексна болест.
