Информациите произлегуваат од протечени документи објавени од независниот српски магазин Radar.
Според договорот, потпишан во февруари 2024 година, Кушнеровата компанија Atlantic Incubation Partners LLC добива 77,5% од заедничкото претпријатие, додека државата Србија задржува 22,5%. Владата не ја оспорува автентичноста на објавените документи, иако договорот бил чуван во тајност до минатата недела, кога стана јавен по усвојувањето на специјален закон што го забрзува развојот на ова градилиште како „проект од важност за Република Србија“.
Обврски на Србија и рокови
Договорот ја обврзува српската држава да ја укине претходно доделената заштита на комплексот како културно наследство и да ги урне постојните објекти на начин што ќе биде „задоволителен“ за американската компанија. Доколку Србија не ја заврши подготовката на локацијата до мај 2025 година, Кушнеровата фирма има право еднострано да го раскине договорот и да побара значителна сума како надоместок.
Документите откриваат и дека земјиштето се дава под бесплатен закуп на 99 години, со можност закупот подоцна да се претвори во целосно сопствеништво.
Протести и политички тензии
Усвојувањето на специјалниот закон повторно ги разгоре годишните студентски демонстрации против корупцијата, кои започнаа по уривањето на железничката станица во Нови Сад. Оваа недела демонстрантите формираа човечки синџир околу комплексот и нацртаа црвена линија на асфалтот, симболично обележувајќи ја „забранетата“ приватизација на местото кое има историска и културна тежина.
Комплексот беше под заштита и поради архитектонската вредност – станува збор за единственото дело во Белград на познатиот југословенски модернист Никола Добровиќ.
Специјалниот закон исто така ѝ овозможува на владата да ги заобиколи регулативите кои во мај годинава ја стопираа реализацијата, откако било покренато испитување дали документите за отстранување на заштитениот статус биле фалсификувани.
Надворешен политички контекст
Одлуката да се забрза проектот доаѓа во период кога владата на Александар Вучиќ се обидува да го подобри односот со администрацијата на Доналд Трамп, откако САД воведоа санкции за српската нафтена компанија НИС поради доминантниот удел на руските „Гаспром“ и „Гаспром нефт“. Санкциите стапија на сила минатиот месец и го прекинаа снабдувањето со сурова нафта, што ги доведе српските рафинерии на раб да останат без резерви.
Паралелно со ова, по една година масовни протести, белградската влада се заканува со гасење на дел од преостанатите независни медиуми во земјата. Министерот за информисање Борис Братина вчера изјави дека приватните телевизии N1 и Nova, како и американското радио „Слободна Европа“ – кое администрацијата на Трамп се обидува да го затвори – „не треба да постојат“ во Србија. Од Европската комисија стигна остра реакција: независните медиуми се „клучен столб на европската демократија“.
Српското министерство за надворешни работи, како и инвестиционата групација на Кушнер „Affinity Partners“, биле контактирани за коментар, но засега не дале изјави.
Извор: The Guardian
