Правилата за патување низ Европа се променија во 2025 година, од нови ЕУ гранични контроли до повисоки туристички такси и мерки против несоодветно однесување.
Годината донесе бројни промени околу патувањето низ континентот, со построги контроли поврзани со границите и масовниот туризам.
За да се зачува мирот меѓу жителите и туристите, голем број дестинации воведоа нови правила што влијаат на подготовките за патување, однесувањето и цените. За патниците што влегуваат во ЕУ, постојат нови дополнителни проверки како дел од дигитализацијата на границите.
Еве ги најважните трендови и промени во патните правила во Европа за 2025 година.
Европа ги зајакнува граничните контроли во 2025
ЕУ го стартува Системот за влез/излез (EES)
ЕУ конечно го воведе Системот за влез/излез на 12 октомври. Фазното имплементирање треба да заврши до 10 април 2026.
Наместо печати во пасошите, патниците од земји надвор од ЕУ кои минуваат преку надворешните граници на Шенген ќе мора електронски да достават биометриски податоци — пасошки податоци, отпечатоци и фотографија.
Системот важи за сите ЕУ земји освен Ирска и Кипар, како и за Исланд, Норвешка, Швајцарија и Лихтенштајн.
Целта е да се идентификуваат лица со истечен престој, да се спречи нелегална миграција и да се засилат безбедносните проверки.
Проблеми во имплементацијата предизвикаа повеќе одложувања во 2025. Лансирaњето во британското пристаниште Довер повторно беше одложено за патници со автомобил до 2026 за да се избегне хаос за време на божиќните патувања.
Патниците треба да очекуваат можно подолго чекање при влез во некои шенгенски земји, но на долг рок системот треба да го забрза процесот.
ETIAS одложен до 2026
ETIAS — Европскиот систем за патни информации и одобрување беше планиран да стартува по EES во 2025, но е одложен до крајот на 2026.
Тоа ќе бара туристи ослободени од виза од одредени земји да пополнат онлајн апликација пред влез во Шенген, по цена од 20 евра.
Одобрувањето важи три години и дозволува престој до 90 дена во период од 180 дена.
Британскиот ETA ќе стане задолжителен во 2026
Британската електронска патна дозвола (ETA) беше лансирана во 2023, но не беше строго спроведувана. Од февруари 2026 ќе биде задолжителна за туристи од 85 земји што моментално не бараат виза.
Пријавата чини 16 фунти (околу 18,20 евра) и важи две години за престои до шест месеци.
Патувањето поскапува во 2025
Патниците се соочиле со зголемени трошоци — не само поради дозволите, туку и поради инфлацијата, туристичките такси, мерките против Airbnb и други политики против масовниот туризам.
Париз, Барселона и други големи градови најавија ограничувања на краткорочните изнајмувања, за да се намалат екстремните цени на кириите за локалците. Ова ги намалише можностите за поевтено сместување.
Дополнително, земји како Исланд, Шпанија, Норвешка и Обединетото Кралство воведоа или зголемија туристички такси. Венеција ја продолжи дневната такса за еднодневни туристи. Овие мерки го финансираат туристичкиот систем и го ограничуваат преголемиот број посетители.
Се гледа тренд кон „квалитетен туризам“ — помал број, но повеќе трошачки туристи.
Цените ги погодија и љубителите на зимски спортови: ски-пасовите во Швајцарија, Австрија и Италија се зголемени и до 40% споредено со 2021 поради високи енергетски трошоци и одржување.
Европа казнува лошо однесување на туристи
Освен мерките за намалување на бројот на туристи, некои правила целат директно кон нивното однесување.
Сан Себастијан забрани пушење на плажите, додека Албуфеира во Португалија воведе казни за недолично облечени туристи.
Палма де Мајорка забрани забавни бродови за да ги намали вревата и притисокот врз инфраструктурата.
Франција воведе строги казни уште пред туристите да слетаат: од ноември патници што кршат правила во авион или предизвикуваат инциденти може да платат до 20.000 евра и да добијат забрана за летање до четири години.
Права на патниците во 2025: што се менува?
Во јавноста се појавија најави за строги мерки против буџетските авиокомпании, како бесплатно рачно багажирање и подобри компензации за доцнења на летови. Но притисокот од авиоиндустријата ги загрозува промените.
ЕУ законот за подобрување на правата на патниците се разгледува веќе 11 години. Авиокомпаниите тврдат дека промените би ги зголемиле цените на билетите. Некои земји дури побараа намалување на правата, како зголемување на прагот за компензација од три на четири часа.
Преговорите продолжуваат во 2026.
Одлуката на Ryanair да престане да прифаќа хартиени карти за летање исто така предизвика грижи. Португалија предупреди дека авиокомпанијата мора да дозволи укотвување со физички бординг карти.
