Кога претседателот на САД Доналд Трамп првпат предложи купување на Гренланд во 2019 година, многумина тоа го сметаа за шега. Денес никој веќе не се смее. Трампова заинтересираност за Гренланд, која ја изрази повторно со силна изјава по неговото враќање во Белата куќа во јануари, е дел од агресивната надворешнополитичка платформа „Америка на прво место“.
Оваа политика вклучува барања Украина да ги отстапи правата на своите минерални ресурси во замена за продолжување на воената помош, закани за преземање на контрола врз Панамскиот канал и предлози Канада да стане 51-ва американска држава, пишува во голема анализа на АП.
Растечките меѓународни тензии, глобалното затоплување и промените во светската економија го ставија Гренланд во центарот на дебатата за глобалната трговија и безбедност. Трамп сака да се осигура дека САД ќе ја контролираат оваа земја богата со минерали, која го штити Арктикот и северноатлантските приоди кон Северна Америка.
Америка мисли дека Данска го контролира Гренланд, но тоа не е точно: Гренланд е самоуправуван регион на Данска која го ја признава правото на Гренланд за независност кога било и да се одлучи за тоа.
Поради загриженост околу странско мешање и барањата Гренланѓаните сами да одлучуваат за својата судбина, премиерот на Гренланд распиша предвремени парламентарни избори кои се одржуваат денес.
Најголемиот остров на светот, 80% од кој се наоѓа над Арктичкиот круг, е дом на околу 56.000 најчесто Инуити, кои досега биле најчесто игнорирани од остатокот на светот.
Зошто се заинтересирани другите земји за Гренланд? Климатските промени го топат арктичкиот лед, отворајќи можност за северозападен премин за меѓународна трговија и обновувајќи конкуренцијата меѓу Русија, Кина и другите земји за пристап до ресурсите во регионот.
„Да бидеме јасни: наскоро влегуваме во Арктичката ера, а нејзината клучна карактеристика ќе биде метеорскиот пораст на Гренланд, неговата постојана важност и сеопфатен влијаност“, изјави Дујн Мензис, директор на Поларната истражувачка и политичка иницијатива.
„Гренланд, сместен на раскрсницата на Северна Америка, Европа и Азија, со огромен потенцијал во ресурсите, ќе стане уште стратегиски поважен, додека сите големи и мали сили ќе се обидуваат да му се доближат. Една од нив е особено заинтересирана да оди чекор подалеку и да го купи.“
По Студената војна, Арктикот беше регион на меѓународна соработка. Сепак, климатските промени, потрагата по ретки ресурси и растечките меѓународни тензија по руската инвазија на Украина повторно поттикнуваат конкуренција во регионот.
Гренланд се наоѓа покрај североисточниот брег на Канада, а повеќе од две третини од неговата територија се наоѓаат во Арктичкиот круг. Заради тоа е клучен за одбраната на Северна Америка уште од Втората светска војна, кога САД го окупираа Гренланд за да го спречат да падне во раце на нацистичка Германија и да ги заштитат клучните морски патишта на северниот Атлантик.
САД од тогаш задржа воени бази на Гренланд, а базата Питофик (поранешна воздухопловна база Туле) ја поддржува операциите за ракетна одбрана, предупредување за проектили и вселенски надзор за САД и НАТО.
Гренланд исто така го надгледува делот на познатиот GIUK (Гренланд, Исланд, Обединетото Кралство) коридор, каде НАТО го следи движењето на руската морнарица во северниот Атлантик.
Гренланд има големи наоѓалишта на ретки земни минерали, неопходни за производство на сè од компјутери и паметни телефони до батерии, соларни панели и ветерни турбини кои се клучни за преминување на обновливи извори на енергија. Американскиот геолошки завод исто така идентификувал потенцијални резерви на нафта и природен гас во прибрежните води на Гренланд.
Гренланѓаните се заинтересирани за развој на овие ресурси, но донеле строги прописи за заштита на животната средина. Исто така постојат прашања за изводливоста на експлоатацијата на гренландските минерали поради суровата клима во регионот.
Повлекувањето на ледената покривка на Гренланд го открива неговиот минерален потенцијал, додека топењето на морскиот лед отвора некогаш митскиот Северозападен премин низ Арктикот. Детални истражувања на Гренланд откриваат значајни работи, не е чудо што се борат за него.
Истражувањата на јавното мислење покажуваат дека мнозинството Гренланѓани ја поддржуваат независноста, иако постојат разлики во мислењето кога тоа треба да се случи.
Потенцијалната независност на Гренланд го отвора прашањето за странско мешање што би можело да го загрози американските интереси на островот.
Извор: Телеgrаph.rs
