Тифусот се шири брзо, првите симптоми се појавуваат дури по 7 дена, исходот од инфекцијата може да биде фатален
Тифусот е заразна болест предизвикана од бактеријата „Салмонела тифи“, а денес беше потврден случајот на студентка во Фоча, Р. Србија, која била заразена со оваа сериозна бактерија.
Тифусот е тешка заразна болест која се јавува во две основни форми: тифус и дамчест тифус. И двете болести се од бактериско потекло, но се предизвикани од различни агенси и се пренесуваат на различни начини.
Тифусот е болест која може да се препознае навреме и да се лекува со антибиотици, но во историјата се памети по тоа што предизвикувал бројни смртни случаи поради големи епидемии. Сепак денес, благодарение на напредокот на медицината, вакцините и подобрата хигиена, е смртта од оваа инфекција е многу поретка, иакок во посиромашните делови од светот, сè уште претставува здравствен проблем.
Начин на пренесување
Тифусот е предизвикан од бактеријата Салмонела тифи, која влегува во човечкото тело преку контаминирана храна или вода, односно преку фекално-орален пат. Ова значи дека бактеријата е во изметот на заразено лице, па затоа може да влезе во телото на здраво лице ако не се води грижа за личната хигиена или ако се користи нечиста вода.
На пример, бактеријата може да се пренесе ако заразено лице не ги мие рацете по користењето на тоалетот, а потоа подготвува храна или ако пие вода од контаминирани извори.
Епидемија на тифус во Србија
По избувнувањето на Првата светска војна, Србија беше опустошена од борбите, а во земјата имаше огромен недостаток на лекови, храна и хигиена. Болниците беа преполни со ранети, многумина без основни услови, а војници и бегалци се натрупаа во градовите и селата.
Во такви околности, се појави епидемија на дамчест тифус. Започнало кон крајот на 1914 година и го достигнало својот врв во зимските месеци од 1915 година.
Според историските податоци, од тифус во Србија починале помеѓу 120.000 и 150.000 луѓе, вклучувајќи околу 30.000 војници и голем број цивили. Болеста се ширела со неверојатна брзина, а речиси секое семејство имало по еден болен, додека цели села исчезнале.
Епидемијата на тифус од 1915 година е запаметена како една од најголемите трагедии во историјата на Србија.
Тифусот се јавува почесто во области со лоши санитарни услови, каде што нема доволно чиста вода и каде што условите за складирање храна се несоодветни. Затоа во минатото оваа болест била многу распространета, особено во време на војни и сиромаштија.
Тифус со дамки, од друга страна, се пренесува преку вошки што цицаат крв (вошки) кои ја пренесуваат бактеријата Rickettsia prowazekii од болно лице на здраво лице. Оваа форма на тифус е многу поретка денес, но во минатото предизвикувала големи епидемии.
Што се случува во телото?
Кога бактеријата ќе влезе во телото, таа поминува низ желудникот и се населува во цревата, каде што се размножува. Оттаму влегува во крвотокот и се шири низ целото тело, особено во црниот дроб, слезината, лимфните јазли и коскената срцевина. Предизвикува бактериемија во крвта, што значи дека бактериите циркулираат во крвта и предизвикуваат силна реакција на телото во форма на висока температура и општа слабост.
Ова е системска инфекција, што значи дека влијае на повеќе органи и може да предизвика сериозни компликации ако не се лекува. Најсериозните компликации се перфорација на цревата, попозната како „руптура на цревниот ѕид“ и внатрешно крварење, што може да биде опасна по живот состојба.
Симптоми
Периодот на инкубација, т.е. времето од влегувањето на бактеријата во телото до појавата на првите симптоми, трае околу 7 до 14 дена. Болеста обично започнува постепено, без ненадејни симптоми.
Во првата недела:
-Постепено зголемување на температурата која се зголемува секој ден (може да достигне до 40°C),
-Главоболка, слабост и чувство на исцрпеност,
-Абдоминална болка и губење на апетит,
-Запек (ретко дијареја, почеста кај децата),
-Сув, обложен јазик со црвени рабови (карактеристичен изглед на „тифусен јазик“).
Во втората недела од болеста, кога инфекцијата ќе се прошири, може да се појават следниве симптоми:
-Вариола во форма на розови дамки на градите и стомакот,
-Зголемена слезина и црн дроб,
-Делириум (нарушување на свеста, дезориентација),
-Надуен стомак и силни болки,
Во тешки случаи – крварење од цревата
Доколку болеста не се лекува, може да трае до еден месец и да заврши со тешки компликации. По закрепнувањето, кај некои луѓе бактериите можат да останат во жолчното кесе, па затоа можат да станат носители и да ја шират инфекцијата иако повеќе немаат симптоми.
Лекување на тифус
Лекувањето на тифусна треска мора да се спроведува во болнички услови, бидејќи бара постојан надзор од лекар и внимателно следење на пациентот. Основата на терапијата се антибиотици, кои ги уништуваат бактериите што ја предизвикуваат оваа болест. Најчесто се користат ципрофлоксацин, цефтриаксон или азитромицин, а изборот на антибиотик зависи од тоа на кои лекови е чувствителна бактеријата.
Покрај антибиотиците, рехидратацијата, односно надоместувањето на течностите и електролитите, е многу важна, бидејќи пациентите често губат течности поради висока температура и лошо варење. Исхраната мора да биде лесна и лесно сварлива, со одмор и строго почитување на медицинските упатства.
Доколку третманот се започне на време, прогнозата на болеста е добра, а закрепнувањето е целосно. Меѓутоа, доколку болеста се занемари, може да биде опасна по живот.
Превенција и заштита
Најдобриот начин за спречување на тифус е одржување на лична и колективна хигиена. Потребно е редовно миење на рацете со сапун, особено по користење на тоалет и пред подготовка на храна, како и употреба на здрава, правилна вода. Храната мора да биде добро термички обработена, а овошјето и зеленчукот мора да се мијат со чиста вода.
За патниците во земји каде што тифусот е сè уште чест, постои вакцина против тифус, која обезбедува добра, иако не целосна, заштита. Вакцината е особено препорачана за луѓе кои живеат во области со лоша санитација или работат во здравствената заштита.
Дополнително, важно е да се откријат и третираат носители на бактерии, поточно, луѓе кои не покажуваат симптоми, но сепак ги носат бактериите во своето тело и можат да заразат други.
