Лидерите на САД, Кина и Индија – трите најголеми загадувачи во светот – нема да присуствуваат на COP30, климатскиот самит на Обединетите нации кој започнува во понеделник во бразилскиот град Белем.
Додека европските лидери се собираат за да разговараат за ублажување на климатските промени и финансирање на земјите во развој, глобалниот замав за климатска акција слабее, а Европската Унија останува речиси осамена во напорите да помогне со технологија и средства за ублажување на последиците од климатските промени.
САД, Кина и Индија го бојкотираат самитот
САД целосно ја игнорираат конференцијата, без присуство на официјална делегација – очекуван потег по повлекувањето од Парискиот договор, кој годинава одбележува 10 години. Кинескиот претседател Си Џинпинг нема да присуствува, а Пекинг ќе го претставува вицепремиерот Динг Сјуејсијанг. Индија ќе биде застапена само преку својот амбасадор во Бразил, Динеш Батија.
Според податоците на Заедничкиот истражувачки центар на ЕУ за 2024 година, Кина (29,2%), САД (11,1%) и Индија (8,2%) заедно создаваат речиси половина од вкупните глобални емисии, додека ЕУ27 учествува со само 5,9%.
Европа под финансиски притисок
Со повлекувањето на најголемите загадувачи, особено на САД под администрацијата на Доналд Трамп, Европа останува сама во обидот да обезбеди средства за глобалната климатска акција.
Во 2024 година, ЕУ и земјите-членки придонесоа со 42,7 милијарди евра јавни и приватни инвестиции за климата, според податоците на Европскиот совет.
Земјите од Глобалниот југ бараат најмалку 1,3 трилиони долари (1,12 трилиони евра) годишно од најбогатите држави. На COP29 во Баку, богатите економии ветија само 300 милијарди долари годишно — сума што земјите во развој ја оценија како недоволна.
„Во Белем мора да се испорача конкретен план каде што одговорните ќе платат најмногу,“ се наведува во соопштението на Power Shift Africa, тинк-тенк кој се занимава со климатска правда.
Пораки од европските лидери
Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, изјави дека COP30 мора да биде самит кој ќе донесе резултати за најранливите земји:
„Остануваме најголем придонесувач за климатско финансирање во светот. Преку иницијативата Global Gateway ќе продолжиме да инвестираме во чиста транзиција и зелена инфраструктура низ светот.“
Комесарот за климатска акција Вопке Хукстра додаде дека Европа останува на својот пат за ограничување на емисиите:
„Европа учествува со само 6% од глобалните емисии. Го повикуваме остатокот од светот да ја преземе својата фер одговорност.
Меѓу итност и скептицизам
Самитот COP30 започнува во атмосфера на итност, но и растечки скептицизам.
Научниците предупредуваат дека треба брзо делување за ограничување на глобалното затоплување под 1,5°C, додека критичарите сметаат дека конференцијата нема да донесе реални промени.
Евродепутатот Роман Хајдер (Patriots for Europe) ја критикува политиката на Брисел:
„COP самитите станаа глобален банкомат што влече милијарди од европските даночни обврзници за проекти што не даваат резултати.“
Од друга страна, еколошките организации остануваат обединети.
Кјара Мартинели, директорка на Climate Action Network Europe, порача:
„ЕУ мора да покаже политичка сила и да го зачува духот на мултилатерализмот. Само така може да се одржи надежта дека ќе го задржиме затоплувањето под 1,5°C и ќе обезбедиме климатска правда.“
