Загадувањето на воздухот е сериозен проблем кој влијае на нашето здравје, планета и економијата. Еве некои статистики и факти за загадувањето на воздухот кои ќе ви помогнат да разберете зошто е важно да дишеме чист воздух.
Здравје
Невидливите честички навлегуваат во клетките и органите во нашите тела – нашите бели дробови, срце, крв и мозок. Ова доведува до болести како што се астма, мозочен удар, срцеви напади, рак и деменција, како и до ниска тежина при раѓање, мртвородени деца и спонтан абортус. Загадувањето на воздухот е главен ризик фактор за предвремена смрт:
Загадувањето на воздухот е најголемиот надворешен ризик за здравјето на луѓето во светот.
Годишно се пријавуваат 8.1 милиони предвремени смртни случаи поврзани со загадување на воздухот. Загадувањето сега убива повеќе луѓе од тутун во светски рамки.
99% од луѓето дишат воздух кој ги надминува упатствата на Светската здравствена организација. Извор: СЗО.
9 од 10 смртни случаи поврзани со загадување на надворешниот воздух се во земји со низок и среден приход. Извор: СЗО.
Секој ден, речиси 2,000 млади деца умираат поради загадување на воздухот – повеќе од едно секоја минута. Тоа го прави вториот најголем причинител на смртност кај млади деца, после недостиг на хранливи материи.
На глобално ниво, загадувањето на воздухот го скратува просечното животно траење за 2.2 години.
Мерките за чист воздух значително го подобруваат здравјето на локалното население во рок од неколку недели и месеци, како што е демонстрирано со намален број на хоспитализации за астма, мозочен удар и срцеви напади и помалку предвремени раѓања.
Кина усвои низа мерки за чист воздух во различни сектори од 2014 година, намалувајќи го загадувањето на воздухот за околу половина и враќајќи две години од просечното животно траење. Кинеските истражувачи идентификуваа драматично намалување на мртвородените деца во последниве години, што го припишуваат на почистиот воздух.
Економија
Загадувањето на воздухот е лошо за бизнисот. Тоа ја намалува продуктивноста на работната сила и ја оштетува вкупната економска активност:
Глобалните трошоци за здравје поради загадување изнесуваат 8.1 трилион долари годишно.
Намалување од 6.1% во глобалниот БДП. Извор: Светска банка.
Глобално се губат 1.2 милијарди работни денови секоја година, што би можело да достигне 3.8 милијарди денови до 2060 година.
Во САД, секој потрошен долар за контрола на загадувањето на воздухот носи проценета економска корист од 30 долари.
Глобални загуби во приносите од култури од 3-16%. Извор: UNECE.
Климатски промени и животна средина
Загадувањето на воздухот ја влошува климатската криза и му штети на биодиверзитетот и екосистемите. Многу загадувачи (како што се црниот јаглерод и тропосферскиот озон) го забрзуваат глобалното затоплување:
Супер загадувачите – познати како краткотрајни климатски загадувачи – се одговорни за половина од актуелните зголемувања на глобалната температура.
Намалувањето на супер загадувачите паралелно со декарбонизацијата може да го забави темпото на глобално затоплување до 0.5°C до 2050 година.
85% од сите глобални загадувања доаѓаат од согорување фосилни горива и биомаса. Извор: NCBI.
Финансирање
И покрај штетата што загадувањето на воздухот ја нанесува на нашето здравје, планета и економија, проектите за чист воздух се хронично недоволно финансирани:
Само 1% од меѓународното развојно финансирање оди кон проекти за чист воздух.
Само 3% од меѓународното јавно климатско финансирање оди кон проекти за чист воздух.
Само 0.1% од филантропското финансирање оди кон проекти за чист воздух.
Акција на владата
Владите имаат клучна улога во подобрувањето на квалитетот на воздухот преку политики и практични мерки за собирање податоци и намалување на емисиите:
Повеќе од половина од сите земји и територии ширум светот – 158 од 252 – немаат ниту еден стандард за загадување воопшто.
Само 9% од земјите имаат стандарди за квалитет на амбиентниот воздух за загадување со честички (PM2.5) кои ги исполнуваат упатствата на СЗО.
36% од земјите, што претставува речиси еден милијарда луѓе, моментално не го следат квалитетот на својот воздух. Само една четвртина од земјите обезбедуваат целосен и лесен јавен пристап до корисни податоци за квалитетот на воздухот.
Од 119 земји, помалку од една третина успешно имплементирала мрежи за мониторинг или има стратегии за управување со квалитетот на воздухот.
Скоро сите земји со низок и среден приход го спомнуваат загадувањето на воздухот во своите Национално определени придонеси (NDCs). Колумбија и Мали се рангирани највисоко од сите земји за водечките напори да ги интегрираат аспектите на загадувањето на воздухот во своите национални климатски планови.
Градови
Градовите се жаришта за лош квалитет на воздухот, а многу делови од светот брзо се урбанизираат. Подобрувањето на мобилноста и јавниот транспорт е клучно за расчистување на воздухот, додека се создаваат одржливи градови и заедници.
Општество
Тежината на загадувањето на воздухот е нееднаква. Маргинализираните заедници најмногу страдаат од нечистиот воздух. Подобрувањето на квалитетот на воздухот е суштинско за решавање на расните, родовите и доходовните нееднаквости.
Деца
Лошиот квалитет на воздух особено влијае на здравјето и благосостојбата на бебињата и децата. Справувањето со загадувањето на воздухот ја спречува изложеноста за време на бременоста и може да спречи астма и други поврзани болести.
Како можете да помогнете?
Зошто чист воздух? Со намалување на загадувањето на воздухот, можеме да спасиме и подобриме милиони животи. Можеме исто така да се справиме со климатските промени, да изградиме праведни општества и да ја засилиме економијата.
