„Цивил“ медиа го објави новиот извештај за рано предупредување, кој ја расклопува сложената, но и подценета закана за стабилноста во регионот: руската хибридна стратегија на Западен Балкан. Документот, веќе достапен на англиски јазик на Civil.Today, ги поставува рамките на едно сосема поинакво поле на конфронтација – она каде што моќта не се мери со територии или воени маневри, туку со наративи, институционални празнини и внимателно подредени прокси-актери.
Русија одамна не настапува како сила што бара територијален влез во регионот. Наместо тоа, Кремљ води тивка, долгорочна хибридна кампања која ги разлабавува државните структури, ги активира општествените пукнатини и го поткопува евро-атлантскиот пат на земјите без да испука куршум. Историскиот багаж на Балканот – нерешени конфликти, спорни идентитети, етнички поделености и медиуми подложни на манипулација – создава идеална почва за таков тип влијание.
Во срцето на оваа стратегија стои разгранет систем од прокси-мрежи: политички сојузници, деловни интереси, црковни структури, медиумски канали, па дури и актери од криминално-информативната „сива зона“ кои ги внесуваат руските пораки во локалните дебати. Таа дистрибуција на наративи е дисперзирана, но синхронизирана – и токму тоа ја прави опасна.
Србија – централната спојка
Србија се позиционира како главната раскрсница на руското влијание во регионот. Преку провладини медиуми, таблоиди, енергетски договори и Српската православна црква, руските наративи се прелеваат без пречка во соседните држави. Стратегиската двосмисленост на Александар Вучиќ – постојано балансирање меѓу ЕУ и Москва – му овозможува на Белград да биде фактор кој може да стабилизира, но и да дестабилизира кога тоа му одговара.
Босна и Херцеговина – најекспонираната слабост
Особено ранлива е Босна и Херцеговина, каде Република Српска и Милорад Додик одржуваат отворена оска со Москва. Закани за сецесија, блокади на институции и политички напади врз државните механизми создаваат хронична парализа. Целта не е експлозивен конфликт – туку постојано еродирање на државната функционалност.
Косово – вентил за кризи
Иако Русија нема директно присуство во Косово, Белград ја игра улогата на нејзин изведувач. Дезинформации, паралелни структури и криминални мрежи на северот можат за неколку часа да претворат медиумски наратив во безбедносна ескалација. Секој инцидент станува доказ за „нестабилност“, со што Москва го храни својот поголем геополитички наратив.
Црна Гора – држава на идентитетски фронт
Во Црна Гора, длабоките поделби меѓу проевропските и проруските слоеви, слабата институционална култура и влијанието на црковните структури создаваат непрекинато поле на политичка ранливост.
Албанија и Северна Македонија – различни механизми, исти цели
Албанија генерално има посилна институционална отпорност, но не и имунитет на дезинформациски операции. Нападите се медиумски, брзи и често координирани.
Во Северна Македонија, влијанието е фрагментирано: преку партиски структури, медиуми со поларизирачка агенда и онлајн-мрежи кои рециклираат руско усогласени пораки – од анти-НАТО ставови, до идентитетски конфликти и етнички поделби.
Што следува?
Според извештајот, следните шест месеци ќе бидат критични. Се очекуваат синхронизирани пропагандни пикови, микро-кризи што може да ескалираат за часови, политички потреси и целни дестабилизации. Србија ќе продолжи да добива политички капитал од секоја криза, додека регионот ќе остане лабораторија за тестирање на нови хибридни тактики.
Пораката е јасна: Западен Балкан е предна линија на современата хибридна конфронтација. Доколку Европа не одговори стратегиски, оваа периферна нестабилност може брзо да стигне до срцето на континентот.
