Убиството на Вера Пехтелева во 2020 година, од страна на нејзиното поранешно момче, беше толку страшно што дури и во Русија, каде насилството врз жените често оди под радарот, предизвика медиумски негодувања.
Владислав Канјус поминал часови мачејќи ја Пехтелева пред да умре; соседите постојано повикувале полиција за да пријават застрашувачки крици кои доаѓаат од соседниот стан, но полицијата не се појавила. На судењето, се покажа дека на телото на Пехтелева имало 111 повреди.
Минатото лето судот во Сибир го осуди Канјус на 17 години затвор за убиството. Членовите на семејството на Пехтелева беа разочарани што судијата ги отфрли дополнителните обвиненија за силување и незаконско затворање, но сепак беа задоволни што само обвинението за убиство ќе го стави Канјус зад решетки 17 години.
Девет месеци подоцна, во средината на мај, мајката на Пехтелева доби две фотографии од анонимна сметка на WhatsApp. Тие покажаа човек во воена униформа и порака: „Канјус е слободен и се бори во Украина“.
„Не можев да им верувам на очите, се обидов да ја смирам, се обидов да кажам дека не е тој, тоа е фотошоп. Но, брзо сфативме дека навистина е тој“, рече Владимир Пехтелев, вујко на Вера, во телефонско интервју од сибирскиот град Кемерово.
Канјус, се чинеше, беше еден од десетиците илјади руски затвореници ослободени предвреме да се борат во Украина. Огромното мнозинство заврши борејќи се за групата Вагнер, приватната армија со која раководеше Евгениј Пригожин, кој во јуни се разоткри и започна вооружен бунт што испрати шокантни бранови низ рускиот политички систем пред да биде прекинат.
Како дел од договорот, на осудените им беше кажано дека ако се борат шест месеци и преживеат, ќе им биде дозволено кога ќе се вратат да живеат нормален живот без да го отслужат остатокот од казната. Подоцна, затворениците исто така беа ослободени од обврската да се борат за редовната руска армија и за други формации слични на Вагнер кои се бореле со Русите во Украина.
Кога Пехтелеви поднеле официјално барање до затворските власти да го лоцираат Канјус, им било кажано дека тој бил префрлен во затворската служба во Ростовската област, на границата со Украина, и дека исчезнал. Активистите велат дека ова е типична административна патека за затвореник регрутиран да се бори во Украина; нема други веродостојни причини за трансфер во Ростов.
„Никој не може да ни каже како бил пуштен, никој не ни одговори, никакво објаснување“, рече Пехтелев.
Не е јасно дали Канјус сè уште се бори, но сигурно се чини дека тој е сè уште жив, бидејќи објавуваше редовни ажурирања на профилот на ВКонтакте, руска социјална мрежа. Во описот на неговиот профил пишува: „Не постои нешто како вистинскиот избор, туку само изборот што го правите и последиците од него“.
Во јули, Канјус одговори на порака во која се прашува за неговиот моментален статус и каде се наоѓа со барање за плаќање за да одговори на прашања. Подоцна, тој ја заклучил својата сметка.
Целосните последици од одлуката да му се дозволи на Пригожин да изгради приватна армија од затвореници станаа јасни кога тој го започна својот прекинат бунт. Но, како и политичките последици, експериментот на Путин со Пригожин веројатно ќе има значително општествено влијание врз Русија во годините што доаѓаат.
Имаше бројни извештаи за поранешни затвореници кои го преживеале вагнеровото време и се вратиле дома за да предизвикаат хаос. Меѓу ослободените има многу кои извршиле насилни злосторства врз жените.
Руските власти имаат долга историја да не го сфаќаат сериозно семејното насилство или заканите за насилство врз жените. Сега, дури и во оние случаи каде што прекршителите добија затворски казни, жртвите и нивните семејства живеат во страв да насилниците да се вратат дома многу порано од очекуваното.
Вјачеслав Самоилов, од мал град во северна Русија, ја уби 33-годишната Олга Шљамина во март 2021 година, а подоцна и го распарчи и го сокри нејзиното тело. Тој беше затворен на девет години и седум месеци во април 2022 година, но сега очигледно е на слобода откако се бореше три месеци во Украина.
Мајката на Самоилов изјави за 29.ru, локален сајт за вести во руската област Архангелск, дека нејзиниот син се борел и бил повреден во Украина, а сега е помилуван. Неговата мајка рече „тој е очистен пред Бога“, со неговата служба во Украина.
Вадим Техов, кој ја уби 22-годишната Регина Гагиева во јужниот руски град Владикавказ во 2019 година, требаше да биде во затвор до 2035 година, но беше помилуван по борбите во Украина и се врати во Владикавказ.
„Тој беше испратен таму, се бореше шест месеци и во согласност со законот сега е ослободен предвреме“, потврди шефот на регионот Северна Осетија, Сергеј Мењаило, на прес-конференција претходно оваа година, додавајќи дека на местото на Техов, тој не би се вратил дома.
Има и такви кои беа затворени за силување или насилство, чии жртви се уште се живи и сега повторно се изложени на ризик.
„Добивме толку многу пораки од луѓе кои се исплашени, особено од регионите. Тие знаат дека ако мажите кои ги мачеле се вратат од оваа војна и почнат повторно да ги тепаат или дури и да ги убиваат, полицијата нема да направи ништо, бидејќи сега на овие луѓе се гледа како на херои наместо силувачи или убијци“, рече Алена. Попова, руска активистка за правата на жените.
„Тие се враќаат во ситуација кога сега ќе ги поставуваат правилата на игра. Сите тие се супер-трауматизирани, никој не работи со нив за да ги социјализира и мислам дека ќе има бран убиства, силувања и семејно насилство“.
Во случајот со Канјус, семејството на Пехтелева стравува дека тој би можел да се врати и да се обиде да се одмазди за нивните напори да го популаризираат случајот додека траеше судењето. Одбивањето на семејството да молчи значело дека случајот одекнал во јавноста, а полицијата која не се појавила на повторените повици за помош од соседите, дури и била судена за невнимание.
„Сега е исплашена за себе“, рече Владимир Пехтелев, за неговата снаа, мајката на Вера. „Што ако го види назад во Киселевск како оди по улицата? Се разбира, таа е загрижена дека тој би можел да се обиде да се одмазди за кампањата што ја направи семејството“.
Извор: The Guardian
