Римски пат, песочни дини и пештери: УНЕСКО додаде 24 места на светско наследство на листата, едно од БиХ

Дрвена црква на езерото Кенозеро во Русија

Локалитетите на списокот се сметаат за извонредна универзална вредност и имаат највисоко ниво на заштита на наследството во светот, а сега има вкупно 1.223 локалитети лоцирани низ целиот свет.

Додадените локации за 2024 година вклучуваат антички римски пат во Италија и песочни дини во Бразил, како и многу повеќе фасцинантни локации.

Централна оска Пекинг – Кина             

Ова е комплекс кој поминува низ центарот на Пекинг, кој првпат бил основан во 1271 година и се состои од поранешни царски палати и градини, објекти за жртвување, церемонијални и јавни згради.

„Локацијата, распоредот, урбаната шема, патиштата и дизајнот го претставуваат идеалниот главен град како што е пропишано во Каогонџи, древен текст познат како Книга на различни занаети“, соопшти УНЕСКО.

Таргу Џиу- Романија

Споменикот Таргу Џиу е дизајниран во 1937-1938 година од Константин Бранкуси, револуционерен пионер на модернизмот, во чест на оние кои ги дале своите животи бранејќи го градот за време на Првата светска војна.

„Извонредната фузија на апстрактна скулптура, пејзажна архитектура, инженерство и урбанистичко планирање замислена од Константин Бранкуси оди многу подалеку од локалната воена епизода и нуди оригинална визија за човечката состојба“, соопшти УНЕСКО.

Културен пејзаж на езерото Кенозеро – Руска Федерација

Културниот пејзаж на езерото Кенозеро вклучува рурални населби од дрвени структури и „го одразува заедничкото управување со земјоделството и природата што се развило кога фино-угрската шумска култура се спои со традиционалната словенска култура на полиња. “

„Дрвените цркви и другите верски објекти, оригинално украсени со насликани тавани, или „рајови“, се клучни општествени, културни и визуелни знаменитости на оваа област“, ​​се наведува во списокот на УНЕСКО.

Нивната просторна организација, заедно со светите места и симболи, ја нагласуваат духовната поврзаност на жителите со оваа средина“, велат од УНЕСКО.

Границите на Римската империја – Дакија, Романија

„Имотот се состои од 277 составни делови и ја претставува најдолгата и најсложената копнена граница на поранешна римска провинција во Европа“, тврди УНЕСКО.

„Преминувајќи низ разновиден пејзаж, тој е дефиниран со мрежа на поединечни локации кои вклучуваат легионарни и помошни тврдини, земјени бедеми, караули, привремени логори и секуларни згради.

Хегматанех – Иран

Лоциран во северозападниот дел на Иран, Хегматане дава важни и ретки докази за цивилизацијата во VII и VI век п.н.е., а подоцна служел како летен главен град на владетелите на Ахеменид, Селеукид, Партија и Сасанид“, објаснува УНЕСКО за својот избор.

Место на наследство на Нелсон Мандела – Јужна Африка      

Имотот, кој се состои од 14 локации низ целата земја, го претставува наследството од борбата на Јужна Африка за човекови права, слобода и помирување.

„Овие места ги одразуваат клучните настани поврзани со долгата борба против државата на апартхејдот. Овде, влијанието на Мандела е искусено во промовирањето на системи за разбирање и простување и верување засновани на филозофиите на нерасизмот, пан-африканизмот и убунту, концепт кој имплицира дека човештвото не е само вградено во поединецот, според УНЕСКО.

Археолошки и палеонтолошки локалитети – Етиопија

Сместено во долината Горна Аваш во Етиопија, ова е „збирка на праисториски локалитети кои зачувуваат археолошки и палеонтолошки записи – вклучително и отпечатоци – кои сведочат за окупацијата на областа од страна на групи хомини од пред два милиони години“.

Моидамс – Могила систем од династијата Ахом – Индија    

Сместена во подножјето на опсегот Паткаи во источен Асам, кралската некропола Таи-Ахом содржи могили кои формираат света географија.

„Додека моидамите се наоѓаат во други области во долината Брамапутра, оние што се наоѓаат на имотот се сметаат за исклучителни“, тврди УНЕСКО.

Манастир Свети Иларион/ Ум Амер – Палестина

„Сместени на крајбрежните дини во општина Нусејрат, урнатините на манастирот Свети Иларион/Тел Ум Амер претставуваат едно од најраните монашки локалитети на Блискиот Исток, кое датира од 4 век“, се наведува на списокот на УНЕСКО.

„Тоа беше првата монашка заедница во Светата земја, која ги постави основите за ширење на монашката пракса во регионот“, се вели во образложението.

Виа Апија – Италија

Се протега на повеќе од 800 километри, Виа Апија го претставува најраниот и најстратешки важен од монументалните патишта изградени од античките Римјани.

Ова заштитено подрачје, составено од 22 дела, претставува целосно развиено тело на инженерски работи, што ја илустрира напредната техничка вештина на римските инженери во изградбата на патишта, градежни проекти, инфраструктура и мелиорација, како и голем број монументални објекти. вклучувајќи, на пример, триумфални капии, бањи, амфитеатри и базилики, аквадукти, канали, мостови и јавни фонтани“, според УНЕСКО.

Пештера Вјетреница – Босна и Херцеговина          

Сместено во планинскиот венец Динар, ова природно богатство на Босна и Херцеговина се издвојува по својата исклучителна пештерска биолошка разновидност и ендемичност.

„Познат од антиката, добро сочуваната претстава на карстната топографија е едно од најважните светски жаришта за биолошка разновидност за пештерската фауна, особено подземната водна фауна“, вели УНЕСКО.

Заклучно со 2021 година, во Македонија има две места на светско наследство кое е впишано во списокот на УНЕСКО — Охридскиот регион, поречието на Длабока Река, и уште четири на опитниот список. Природното и културното наследство на Охридскиот регион е прогласено за светско наследство на третата седница на УНЕСКО во 1979 година. Охридскиот регион е едно од само 38 УНЕСКО подрачја во светот и 8 во Европа во мешовита категорија на светско природно и културно наследство.

 Во 2019 година, ова подрачје е проширено за да го вклучи и албанскиот дел од езерото, и со тоа стана меѓудржавно светско наследство. Поречието на Длабока Река во мавровско е прогласено во јули 2021 г.

Покрај местата кои што се впишани на списокот на светското наследство, земјите-членки водат итн. опитен список (на англиски: tentative list) којшто ги вклучува местата кои може да се земат предвид за номинација. Согласно правилата, некое место пред да се најде на списокот на светско наследство мора прво да е вклучено во опитниот список. Согласно 2021 година, Македонија има регистрирано четири места во овој список.

1. Археоастрнмско наоѓалиште Кокино – Мегалитна астрономска опсерваторија од бронзеното време на возвишението Татиќев Камен. Изрежаните белези во каменот ги означуваат местата каде сонцето изгрева за време на летниот и зимскиот сонцестој, како и пролетната и есенската рамноденица. Други белези го означуваат изгревот на полната месечина на источниот хоризонт, при нејзината најголема и најмала деклинација зиме и лете. Местото е прописно откриено во 2001 г.

2. Маркови кули, Прилеп – Геолошка образба сочинета од магматски и метаморфни карпи. Заради поставеноста на самиот терен и поволната географска положба, ова место е постојано населено барем од бронзеното време.

3. Пештера Слатински извор во Македонски Брод – Најдолгиот истражен пештерски систем во Македонија. Пештерите се сместени над Слатинска Река, близу поречкото село Слатина и веројатно настанале за времето на последното ледено време. Се среќаваат неколку пештерски образби.

4. Црква „Св. Ѓорѓи Курбиново Ресен – Православен манастир од XII век во Преспанската област, познат по ретките и скапоцени фрески од периодот на Македонската ренесанса. „Св. Ѓорѓи“ е најголемата црква без бочен брод во земјата.

Статусот Светско наследство на УНЕСКО е најпрестижната титула што едно подрачје или локалитет може да ја добие. За едно место да биде прогласено за светско наследство се подготвува опсежна документација која треба да ја докаже неговата исклучителна вредност и важност за човештвото денес и во иднина. Едновремено, УНЕСКО проценува дали државата воспоставила систем за заштита и може да гарантира трајно зачувување на интегритетот и автентичноста на доброто како главни атрибути на исклучителната универзална вредност (ИУВ) (Outstanding Uneiversal Value – OUV).

Светското наследство не е под заштита на УНЕСКО. Туку УНЕСКО воспоставува систем преку кој локалитетите и подрачјата од исклучителна светска вредост ќе бидат заштитени, што пак е обврска на секоја држава. Така, со потпишувањето на Конвенцијата за светско наследство,  Македонија се обврзала својот единствен УНЕСКО регион да го заштити, зачува, презентира и пренесе на идните генерации.

За прв пат во историјата УНЕСКО од својот регистер избриша град кој се наоѓаше на листата на заштитено културно и природно богатсво на светот. Светската организација го симна од списокот германскиот град Дрезден поради, како што е соопштено, изградбата на мост кој што го нарушува изгледот на заштитениот град.

Дрезден е второто светско наследство кое некогаш било отстрането од списокот на светско наследство. Арапското засолниште Орикс во Оман беше отстрането од списокот во 2007 година.