Додека јазикот е дефинирачка карактеристика на човештвото, експертите не се согласуваат околу тоа кога првпат се појавил. Некои археолошки докази сугерираат дека јазикот постоел пред 100.000 години, додека други истражувања покажуваат дека можеби му претходел на современиот хомо сапиенс.
Според лингвистот Шигеру Мијагава, лингвистичката еволуција ги следела моделите на миграција на луѓето, што значи дека сите јазици имаат заеднички корен. „Населението се означува со јазикот, и сите јазици се поврзани. Со разумна сигурност можеме да кажеме дека јазиците почнале да се разликуваат пред околу 135.000 години“, изјави Мијагава. Неговиот истражувачки тим анализирал 15 студии користејќи различни методологии, сите укажувајќи на истиот заклучок за длабокото потекло на јазикот.
Генетските студии, вклучително и целосно секвенционирање на геномот, анализа на Y-хромозомот и истражување на митохондријалната ДНК, исто така сугерираат дека хомо сапиенсот се поделил на одделни популации пред околу 135.000 години. Оваа поделба веројатно се совпаднала со појавата на покомплексен комуникациски систем. Доцнењето помеѓу првото појавување на човечкиот јазик и неговата широка употреба во археолошките записи имплицира дека напредната комуникација обликувала различни човечки однесувања, од систематско гравирање до ритуали за погребување.
Јазикот често се смета за движечка сила зад модерното човечко однесување. За разлика од другите животни, луѓето поседуваат единствена способност за симболична мисла и сложен говор. Сепак, оваа транзиција не се случила постепено во текот на милиони години, туку во епизодни изливи на иновации во однесувањето. Развојот на јазикот веројатно предизвикал когнитивен и културен напредок, овозможувајќи им на раните луѓе да пренесуваат знаење, да формираат сложени општествени структури и да иновираат со невидена брзина.
Иако некои археолози тврдат дека промените во однесувањето биле постепени и не само поттикнати од јазикот, способноста да се користи симболична комуникација останува белег на хомо сапиенсот. Другите животни покажуваат структурирана комуникација, но човечкиот јазик се издвојува поради неговата флексибилност и длабочина. Употребата на метафори, идиоми и симболични изрази е единствена човечка особина.
„Ова ни овозможува да генерираме многу софистицирани мисли и да ги споделиме со другите“, нагласи Мијагава, заклучувајќи дека јазикот бил катализатор за културната експлозија забележана кај хомо сапиенсот пред околу 100.000 години.
