Владејачката проевропска Партија за акција и солидарност (PAS), предводена од претседателката Маиа Санду, ја задржа парламентарната мнозинство на вчерашните избори. По пребројување на повеќе од 98% од гласачките ливчиња, PAS освојува 49,6% од гласовите, додека прорускиот Домољубен блок на поранешниот претседател Игор Додон добива околу 24,5%, според податоците на Централната изборна комисија.
Парламентарните избори во оваа сиромашна, претежно земјоделска земја меѓу Романија (членка на ЕУ) и Украина се сметаат за клучни за идниот правец на Молдавија. Земјата со околу 2,4 милиони жители кандидат е за членство во ЕУ од 2022 година.
Русија обвинета за мешање: купување гласови, дезинформации и сајбер-напади
Проевропската претседателка Санду се надева дека мнозинството на проевропските сили ќе ги продолжи реформите потребни за приклучување кон ЕУ. Сепак, PAS забележа одредени губитоци во споредба со изборите пред четири години.
Молдавските власти претходно ја обвинија Русија за масовно мешање во изборната кампања, вклучувајќи купување гласови, ширење дезинформации на социјалните мрежи и сајбер-напади. Руски ориентираните сили — блокот Алтернатива (8,1%) и Нашата партија на претприемачот Ренат Усати (6,2%) — исто така освоија места во парламентарниот состав од 101 пратеник, избран на четиригодишен мандат.
Неочекувано, и Партијата Демократија дома (PPDA), која првично беше формирана за промоција на обединување со Романија, ја прескокна цензусната граница и доби 5,7% од гласовите.
Дијаспората и регионалните тензии
Исходот значително зависи од гласовите на дијаспората — стотици илјади Молдавци кои живеат во ЕУ имаат традиционално големо влијание врз изборот на власта во родната земја. Москва, пак, ја обвини челниците во Кишињев за манипулација, тврдејќи дека руски партии и сили биле исклучени од изборниот процес.
На денот на изборите имаше приговори дека граѓаните од сепаратистичката област Придњестровје не можеле да гласаат оти мостот бил затворен по наводна дојава за бомба. Луѓето од Придњестровје со молдавски пасоши традиционално имаат влијание врз исходот.
Геополитичко значење и реакции
Молдавија е поделена помеѓу проевропскиот курс и историските врски со Русија. Од 2022 година нејзината стратешка вредност се зголеми поради руската инвазија на Украина — доколку Москва успее да ја контролира Молдавија, тоа би можело да ѝ овозможи оперативна предност во регионалните конфликти. Во Придњестровје остануваат околу 1.500 руски војници и голем арсенал на оружје.
Во тој контекст, поразот на проруските сили во Молдавија се доживува како дипломатско и идеолошко понижување за Москва. Многу набљудувачи го истакнуваат примерот на Маја Санду — чие раководство ја насочи земјата кон Европа и ја одржа антикорупциската агенда — како една од причините за оваа промена.
Тврдења за организирано купување гласови
Според извештаите, купувањето гласови било координирано преку мрежа предводена од молдавско-израелскиот бизнисмен Илан Сор, за кој се тврди дека има врски со руски разузнавачки структури и со Кремљ. Сор бил осуден во Молдавија за финансијски злоупотреби (повикана „милјардната краѓа“ од 2012–2014) и избега во 2019 година — прво во Израел, па потоа во Русија. Неколку партии поврзани со него беа формирани и потоа забранети.
Молдавската полиција со месеци предупредуваше на последиците од купувањето на гласови, но тоа не се покажало доволно ефикасно.
Поплава од лажни вести
Друг тактикa била масовното пласирање на лажни вести, особено на TikTok, со илјадници видеа кои шират дезинформации. Пораките вклучувале прикажување на режимот на Санду како ознака на корупција и тврдења дека PAS ги турка граѓаните кон сиромаштија. Во спротивност, токму Санду и нејзината партија беа водечки во антикорупциските реформи откако Молдавија ја прогласи независноста.
Руската воена операција против Украина дополнително ја влоши економската ситуација во Молдавија — зголемените цени на енергијата и прекините на рускиот гас од почетокот на 2025 година значително ја оптоварија економијата.
Бившиот претседател Игор Додон, кој сам е осомничен за корупциски случаи, ја користел реториката за напад врз PAS; неговиот клучен предизборен слоган бил искажано антисандуовски: „Жолтата куга мора да исчезне!“
