Една од најнеобичните промени во современата дипломатска и културна историја започна со птица.
Државата што со векови беше позната како Turkey реши официјално да го промени своето меѓународно име во Türkiye, обидувајќи се да го прекине симболичниот и лингвистичкиот линк со животното што го дели истото име на англиски јазик.
Промената стана официјална во 2022 година, кога Анкара поднесе формално барање до Обединетите нации, а тогашниот министер за надворешни работи Мевљут Чавушоглу изјави дека оваа иницијатива е дел од стратегија за „зголемување на вредноста на националниот бренд“ и појасно претставување на турскиот идентитет на меѓународната сцена.
Од трговска забуна до национален симбол
Збунетоста меѓу државата и птицата има вековни корени. Домашната птица, која денес ја знаеме како мисирка, потекнува од Мезоамерика. Кога шпанските истражувачи ја донеле во Европа во 16 век, континентот веќе ја познавал гвинејската птица, која пристигнала преку трговски патишта поврзани со Отоманската империја.
Трговците и потрошувачите ги измешале двата вида – и така, преку случајна асоцијација, на англиски јазик мисирката почнала да се нарекува „turkey“. Името останало и кога вистинското потекло било откриено.
Турските власти ја претставија промената како историска корекција. Претседателот Реџеп Таип Ердоган објасни дека „Türkiye подобро ги одразува културата, цивилизацијата и вредностите на нашата земја“. Владата започна национална кампања со ознаки „Made in Türkiye“ и испрати писма до ОН и дипломатски партнери со барање за усвојување на новата форма.
Меѓународен одѕив и политичка симболика
Реакциите во светот беа поделени. Некои меѓународни институции и влади веднаш го прифатија новиот назив во официјални документи, додека други се повикаа на јазични стандарди и навики на јавноста. Американскиот Стејт департмент соопшти дека во повеќето официјални контексти ќе го користи обликот Türkiye.
Аналитичарите ја нарекоа оваа промена мешавина на дипломатски маркетинг и политички гест. Поддржувачите сметаат дека со тоа се враќа автентичниот ендоним на земјата и се избегнуваат несоодветни асоцијации, додека критичарите тврдат дека станува збор за козметички потег што не може да ги реши подлабоките економски и политички предизвици.
Јазикот како огледало на идентитетот
Лингвистите забележуваат дека случајот не е единствен. Многу држави периодично го менуваат начинот на кој се претставуваат пред светот – од Холандија што се ребрендираше од „Holland“, до Северна Македонија, која преку Преспанскиот договор ја дефинираше својата нова меѓународна позиција.
Но примерот со Türkiye останува уникатен, бидејќи произлегува од една вековна забуна – име на птица што, преку трговија и време, станало дипломатски предизвик. И така, една птица од Америка, преку Европа и Отоманската империја, ненамерно инспирираше модерна кампања за културно ребрендирање и редефинирање на националниот идентитет.
