Преземајќи ја улогата на домаќин во преговорите помеѓу САД и Русија за обнова на дипломатските односи и постигнување мир во Украина, Саудиска Арабија ја откри својата амбиција да стане глобален актер способен успешно да посредува во меѓународните конфликти, пишува CNN во својата анализа. Друг цел што Саудиска Арабија ја остварува на овој начин е дополнителна предност во идните разговори за иднината на поразговорниот Газа.
Саудиска Арабија очекува на преговорите помеѓу САД и Русија да биде повеќе од обичен медијатор, изјави саудиски официјален претставник за CNN. Саудиската делегација ја води советникот за национална безбедност.
Локацијата на преговорите, според зборовите на портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, одговара на двете страни, што се прифаќа како победа на 39-годишниот де факто лидер на Саудиска Арабија, престолонаследникот Мухамед бин Салман. Како што пишува CNN, неговата мисија е да ја трансформира Саудиска Арабија, која досега била гледана само како нафтено богата кралства со фундаменталистичко минато. Целта е да се заснова и негува меката моќ врз огромното богатство.
„Не знам за друго место каде што лидерот има толку добри лични односи и со Трамп и со Путин“, изјави саудискиот коментатор Али Шихаби и додаде дека е прашање на престиж да се пречекаат двајцата претседатели истовремено и тоа ја унапредува саудиската мека моќ во регионот и глобално.
А се е дел од поголемиот план. Последните години, Саудиска Арабија ја насочи својата политика кон неутралност во глобалните конфликти во цел да привлече милијарди долари инвестиции кои ќе овозможат реализација на „Визијата 2030“, планот на принцот за диверзификација на саудиската економија и нејзино одвојување од производството на нафта.
Принц Бин Салман се дистанцираше значително од Јемен по години на војна со соседните Хути, ги поправи врските со регионалниот ривал Иран и ги одржува пријателствата со Кина и Русија, додека истовремено го чува блиското партнерство со Западот.
Освен што била домаќин на меѓународни боксерски натпревари и фестивали на електронска музика, Саудиска Арабија настојувала да создаде имиџ на глобален миротворец организирајќи донаторски и мироотворни конференции. Во август 2023 година во Саудиска Арабија се одржа дводневен мировен самит за Украина на кој присуствуваа претставници од 40 држави (без Русија), а во февруари истата година таа вети 400 милиони долари помош за Украина.
Подемот на принцот Бин Салман како моќен учесник во преговорите потекнува од неговиот блиски однос со претседателот на САД, Доналд Трамп, кој го поддржа младиот принц кога беше меѓународно изолиран по убиството на новинарот Џамал Кашоги во амбасадата на Саудиска Арабија во Турција.
Трамп во 2017 година ја прекина традицијата и ја избра Саудиска Арабија за своја прва претседничка посета во странство. Дури и по губењето на претседателските избори во 2020 година, Саудиска Арабија продолжи да одржува тесни бизнис врски со Трамп, инвестирајќи две милијарди долари во компанијата што ја води зетот на Трамп, Џаред Кушнер, а која најави изградба на Трампови кули во кралството.
Престолонаследникот успеа да ги приближи и односите со претседателот на Русија, Владимир Путин, кој исто така одбил да учествува во изолацијата на принцот по убиството на Кашоги. Принцот Бин Салман, пак, одолеваше на притисокот на Западот да се дистанцира од Москва по инвазијата на Украина и продолжи да се координира со Путин за глобалното снабдување со нафта. Принцот дури застана на страната на Москва одбивајќи го повикот на администрацијата на Џо Бајден да се зголеми производството на нафта во 2022 година.
Путин ја посети Саудиска Арабија во 2023 година и го повика Ријад да се приклучи на БРИКС.
Аналитичарите велат дека се покажало корисно тоа што Саудиска Арабија успеала да ги зачува односите со двете страни во сѐ по-поларизираниот свет. Специјалниот пратеник на Трамп за Блискиот Исток, Стив Виткоф, рече дека принцот Бин Салман бил клучен играч при ослободувањето на американскиот наставник Марк Фогел од руски затвор минатата недела.
Саудиска Арабија заедно со соседните Обединети Арапски Емирати повеќепати успешно посредувала во размена на затвореници помеѓу Украина и Русија.
Украинската делегација не присуствува на преговорите во Ријад, а претседателот на Украина, Володимир Зеленски, моментално се наоѓа во Обединетите Арапски Емирати во Абу Даби. Тој најави дека ќе отпатува во Саудиска Арабија на одвоени разговори со саудиските официјални претставници.
Долгорочно, Саудиска Арабија би можела да ја искористи својата улога на посредник во разговорите помеѓу САД и Русија и да ја материјализира во Газа, која Трамп планира да ја купи, да ги расели Палестинците и да ја обнови со соработка на своите партнери.
Трамп ја изложи својата визија за мир на Блискиот Исток, која би вклучувала обновување на Газа преку изградба на „Ривиера“ на местото на палестинската енклава. На „Ривиерата“ би се наоѓале луксузни објекти, а повеќе од два милиони Палестинци би биле раселени.
Арапските земји решително ја отфрлија оваа идеја. Кон крајот на оваа недела во Саудиска Арабија треба да се одржи самит на кој ќе се разгледува контрапредлог, пред да се претстави на Трамп.
„Поддржувајќи го Трамповиот цел за завршување на војната во Украина, Саудиска Арабија се позиционира така што ќе собере симпатии од Вашингтон. Кралството, кое ќе биде домаќин на мини-арапски самит в петок и кое ќе го премости јазот помеѓу арапските земји и САД за судбината на Газа, би можело да ја капитализира таа поддршка кај Трамп“, изјави Хасан Алхасан, старши соработник на Меѓународниот институт за стратешки студии во Бахреин.
CNN пишува дека иако принцот Бин Салман може да профитира од своите блиски врски со Трамп, може да се најде во незгодна позиција во обидите да ги балансира своите регионални интереси и агресивните барања на американскиот претседател.
