На спецујализираната изложба Експо која ќе се одржи во Белград 2027 година, 72 земји го потврдија своето учество. Иако дотогаш има уште време, бројката на пријавени говори за големиот интерес на земјите за настанот кој се подготвува во Србија.
Што доби Лисабон со организирањето на Експо пред 27 години?
Најдинамичниот и најпосетуваниот дел на Лисабон денес, некогаш еден од најстарите градови во Европа, е Паркот на нациите.Иако многумина сè уште го нарекуваат Експо, трансформираната индустриска зона покрај реката Трејо, (некогаш место што сите го избегнуваа), по специјализирана изложба, тој стана архитектонски и урбанистички модерен град – универзитетски, деловен, комерцијален и станбен центар.
„За нас Експо како проект не беше само изложба, тој беше движечка сила тој простор целосно да се трансформира во она што денес е станбена зона, деловна зона, место каде што можете да пешачите до реката и да живеете, но и да уживате. Таму имаше магацини за гас и петрохемиски, и пропаднати фабрики, така што Експо 98 беше причина да се исчисти воздухот и земјата и да се изгради нов град“, вели, Андре Бората Моура од Лисабонската туристичка организација.
Пола Торменте Пинто, доктор по архитектура и професор на Универзитетот во Лисабон, вели дека има фантастична промена во јавниот простор и поинаков тип на град кој сега е многу покосмополитски, поотворен кон надворешноста. Како што додаде тој, по „Експо“ владата започна нова политика на истиот принцип, па она што беше направено во Лисабон беше применето и во останатите 28 градови.
Во организацијата на специјализираната изложба, означена како најзначаен државен проект, беа вклучени сите релевантни институции, државни и приватни, експерти од областа на архитектурата, урбанизмот, градежништвото и уметноста. Се согласувам дека е важно да се искористи можноста за изградба и инфраструктурна трансформација и трансформација на Лисабон во модерна европска престолнина.
„За да се реализира Експо, владата мораше да смисли политички механизми, да менува закони, да ја олесни изградбата и решенијата побрзо да се спроведуваат. Многу исклучоци беа воведени во политиката за да се постигне целта навреме. За жал, таму не се почитуваат принципите на демократијата, а демократските одлуки не се носеа баш како што треба. Сè се случуваше брзо бидејќи периодот беше краток и сте принудени да донесувате одлуки и брзо да ги менувате работите“, вели докторот по архитектура и професор на Универзитетот во Лисабон.
Експо донесе нов развоен модел за сите
Ана Брандао Искте од Универзитетскиот институт во Лисабон изјави дека имало различни критики и дека првично многумина не верувале дека можат да ја организираат изложбата за толку краток временски период.
Имаше критики за донесување многу конкретни и нови мерки. А потоа имаше критики за концентрацијата на инвестициите во Лисабон.
„Имаше дебата за тоа дали сите тие пари треба да се инвестираат на друго место, во патишта, болници… Но, сега сè е поинаку бидејќи „Експо“ донесе нов развоен модел за сите“, вели Ана Брандао Искте.
Тоа веќе не е стариот дождлив град на крајот на светот
Во многу области се забележува неизмерниот придонес за земјата домаќин за организирање специјализирана изложба. Лисабон повеќе не е стариот дождлив град на крајот на светот – како што го опиша португалскиот нобеловец Жозе Сарамаго, тој доби град на вода, нова архитектура, линија на метро, музеј и паркови. Португалците го променија начинот на размислување, велат упатените, а Експо беше катализатор за многу сектори во економијата и придонесе за постабилна економија.
„Знаењето и искуството што го стекнавме е највредно, а сега е профитабилно, од аспект на организациски капацитети, од аспект на здружување на напорите да се развие нешто. Изложбата може да биде и поттик за иновации. Мислам дека лошата страна е што имавме многу краток период за носење одлуки, во кој мнозинството не може да учествува, но доброто е што сите сфативме дека сме способни да направиме големи работи, добри работи“, истакна Ана Брандао.
Андре Бората Моура истакна дека имале можност да им објаснат на луѓето дека Лисабон не е само Стариот град, туку и нов урбан микс и вистински микс кој привлекува се повеќе луѓе да го посетат и да уживаат во ново искуство, на нова дестинација.
„Мислам дека сите треба да веруваат во Екпо бидејќи тој носи многу повеќе. По 1998 година успеавме да организираме не знам колку светски настани, мали и големи“, истакна тој.
Постојано оценет како најдобра дестинација во светот за кратка градска пауза, Лисабон минатата година беше посетен од повеќе од 31 милион туристи, со повеќе од 80 милиони ноќевања – со заработка на градот над 6,6 милијарди евра. Многумина се согласуваат дека иницијатор за ваквиот развој на туризмот беше специјализираната изложба Експо, која се одржа во овој град во 1998 година.
