Тихоокеанската микродржава Науру продава државјанство за да го финансира спасувањњето од надојдените мориња, изјави претседателот Дејвид Адеанг за АФП, отворајќи ја спорната шема за „златен пасош“.
Ниската островска држава со околу 13.000 жители планира масовно преместување во внатрешноста на земјата, бидејќи морската вода почнува да го разјадува нејзиниот плоден крајбрежен раб. Ќе го финансира финансирањето со продажба на пасоши на странци за по 105.000 американски долари, и покрај стравувањата дека таквите шеми се зрели за криминална експлоатација.
„За Науру не е само адаптација на климатските промени, туку и обезбедување одржлива и просперитетна иднина за генерациите што доаѓаат“, рече Адеанг. „Ова е повеќе од опстанок. Се работи за обезбедување на идните генерации да имаат безбеден, отпорен и одржлив дом. Ние сме подготвени за патувањето што претстои“.
Островската република се наоѓа на мало плато од фосфатна карпа во ретко населениот Јужен Пацифик. Со вкупно копно од само 21 квадратен километар, таа е една од најмалите во светот.
Невообичаено чистите наслаги на фосфат – клучна состојка во вештачкото ѓубриво – некогаш го направија Науру едно од најбогатите места, по глава на жител, на планетата. Но, тие резерви одамна пресушија, а истражувачите денес проценуваат дека 80 отсто од Науру е оневозможен за живот поради рударството.
Она малку копно што го преостана Науру е загрозено од плимата и осеката – научниците измериле дека нивото на морето се зголемува 1,5 пати побрзо од глобалните просеци.
Постојните напори за финансирање на климата „не се доволни“ за да се одговори на предизвикот, рече Едвард Кларк, кој ја води новата програма за граѓанство за економска и климатска отпорност на Науру.
„Финансирањето со долгови става непотребен товар за идните генерации и нема доволно помош“, рече тој за АФП.
Владата на Науру очекува да собере 5,7 милиони американски долари во првата година на програмата, што е еднакво на околу 66 успешни апликации, рече Кларк. Се надева дека ова постепено ќе се зголеми на 43 милиони американски долари — или околу 500 успешни апликации — што би претставувало речиси 20 отсто од вкупниот владин приход.
Официјалните лица на Науру веруваат дека 90 отсто од населението на крајот ќе треба да се пресели на повисоките места. Се проценува дека првата фаза од ова масовно преместување ќе чини повеќе од 60 милиони американски долари.
За да ја плати сметката, Науру ги положи своите надежи во новата програма за државјанство по инвестиција.
Кларк рече дека тоа е еден вид „иновација“.
„Добро е познато дека земјите во развој ранливи на климата се несразмерно погодени од климатските промени, и затоа постои итна потреба да се осигура дека тие имаат несразмерна корист од климатските иновации“, рече тој.
Нациите како што е Науру „имаат и потреба и право да бидат просперитетни“, додаде Кларк.
Науру тврди дека неговиот пасош ќе обезбеди безвизен влез во 89 земји, вклучувајќи ги Веклика Британија, Ирска, Обединетите Арапски Емирати и Хонг Конг.
„Пионерска“ поправка?
Повеќе од 60 различни нации нудат некаква форма на миграција за инвестициски шеми, откри австралискиот институт Лови. Пацифичките земји како Вануату, Самоа и Тонга се занимаваат со продажба на пасоши, според тинк-тенк.
Експертот на Австралискиот национален универзитет Хенриета Мекнил рече дека иако овие шеми помогнале да се зајакнат владините приходи, тие исто така биле склони кон експлоатација. Таа рече дека криминалците би можеле да ги користат овие документи за да ги избегнат органите за спроведување на законот, да перат пари или да ги искористат правилата за безвизен влез.
Претходниот обид на Науру да продаде пасоши заврши со катастрофа.
Во 2003 година, официјални лица од Науру продале државјанство на членови на Ал Каеда кои подоцна биле уапсени во Азија, според австралиската телевизија Еј-Би-Си.
Кларк рече дека овој пат Науру ќе им понуди пасоши само на истомисленици инвеститори кои ги поминале „најстрогите и најтемелните процедури за длабинска анализа“.
„Оваа програма не е само за стекнување друг пасош“, рече тој. „Станува збор за приклучување кон заедницата посветена на пионерски решенија за глобалните предизвици.
Науру прифати милиони долари од австралиската влада од 2012 година за сместување на мигранти кои побарале азил во Австралија. Но, шемата постепено беше намалена по 14 смртни случаи на затвореници, повеќекратни обиди за самоубиство и најмалку шест упатувања до Меѓународниот кривичен суд.
