Медитеранскиот басен и југозападните региони се покажуваат како главни жаришта на климатските промени, со најголеми последици врз здравјето. Рекордната жештина во Европа лани е поврзана со десетици илјади смртни случаи, откако екстремните температури го погодија најранливиот дел од континентот.
Ново истражување проценува дека 62.775 смртни случаи поврзани со топлина се случиле во Европа во периодот од 1 јуни до 30 септември 2024, што е зголемување од 23,6% во споредба со претходното лето. Летото 2024 беше најтоплото во историјата на Европа, според сервисот Copernicus на Европската Унија.
Студијата, водена од Институтот за глобално здравје во Барселона (ISGlobal), опфати 654 региони во 32 земји и поврза повеќе од 181.000 смртни случаи од 2022 до 2024 со топлотни влијанија.
Крис Хокнел, директор во консултантската фирма за одржливост Eight Versa, предупредува дека овие статистики можеби се значително потценети:
„Многу од смртните случаи поврзани со топлина не се пријавуваат. Тоа е слично на Ковид: топлината често го влошува постоечкото здравје, особено кај старите луѓе.“
Италија: најпогодена земја
Во студијата објавена во Nature Medicine, се наведува дека Италија е државата со најмногу смртни случаи од топлото – повеќе од 19.000 луѓе починале во тој четиримесечен период.
Температурите над 40 °C во градови како Рим и Палермо, како и големиот број постари лица, се сметаат за фактори кои придонеле за високата стапка на смртност.
Во лицата над 75 години, проценетата смртност била 323% повисока од останатите возрастни групи. Жените имале 46,7% повисока смртност поврзана со топлотата споредено со мажите.
Кои земји од Европа имале најмногу смртни случаи поврзани со топлина во 2024
Во Шпанија се регистрирани 6.743 смртни случаи, Германија: 6.282, Грција: 5.980, Романија: 4.943, Бугарија: 3.414, Србија: 2.515, Франција: 2.451, Полска: 1.780 и Унгарија: 1.443
Во однос на смртноста според население (смртни случаи на милион луѓе), Грција имаше највисока стапка: 574 смртни случаи/милион. Следуваат Бугарија (530/милион) и Србија (379/милион).
Истражувачите нагласуваат дека овие стапки се значително повисоки од оние за летата 2022 и 2023 — на пример, во Грција во 2023 стапката била 373 смртни случаи на милион.
Европа се загрева двојно побрзо од светскиот просек
„Европа е континентот кој се загрева најбрзо, двојно побрзо од глобалниот просек,“ вели Томаш Јанош, истражувач во ISGlobal, коавтор на студијата.
„Во Европа, Медитеранскиот басен и југозападните региони излегуваат како клучни жаришта на климатските промени, со најголеми здравствени влијаниja и значителен пораст на смртността поврзана со топлина во 21 век.“
Откривањата од ISGlobal доаѓаат по уште едно жешко лето низ Европа, проследено со пожари, затворање атракции и жештини кои станаа медиумска сензација.
Дали климатските промени предизвикуваат смрт од топлина?
Климатските промени го интензивираат загревањето низ Европа — особено летата – и врвни научници тврдат дека во 2025 та само климатските промени биле одговорни за дополнителни 16.500 смртни случаи.
Брзата анализа од истражувачите од Империал Колеџ Лондон проценува дека климатските промени биле виновни за 68% од 24.400 проценети жртви на жештината ова лето, со зголемување на температурите и до 3,6 °C.
За време на една топлотна бранова (21–27 јули) во Романија, Бугарија, Грција и Кипар се случиле околу 950 смртни случаи, со температури до 6 °C над просек — што значи приближно 11 дневни смртни случаи на милион луѓе.
„Топлотните бранови се тивки убијци,“ предупредува др. Гарифалос Константиноудис, предавач на Империал Колеџ Лондон. „Иако се најсмртоносен вид екстремно време, често се потценува како ризик за јавно здравје.“
За да се спречат драматични летни смртни бројки, Хокнел вели дека земјите — особено во јужна Европа — мора да се подготват со подобрена инфраструктура, како домови со подобра изолација што ја одбива топлината и справување со прегревање.
„Еден проблем, особено акутен во Лондон и други европски градови, е тоа што регулациите за одржливост фактички забрануваат системи за ладење,“ додава тој.
„Само околу 20% од европските домаќинства имаат клима уреди, во споредба со речиси 90% во САД.“
