Серијата на силни земјотреси кои со денови го тресат Санторини, предизвика вистинска паника на овој грчки остров, но и низ цела Европа. Оваа паника не е изненадувачка ако се земе предвид дека Санторини, официјално познат како Тера, е вулкан кој ја имал една од најразорните ерупции во историјата – таканаречената минојска ерупција околу 1600 година п.н.е. Оваа ерупција ја уништи моќната минојска цивилизација, која процвета на островот Крит, и донесе големи промени во источниот Медитеран. Влијанието на оваа ерупција беше толку големо што се верува дека ја создала легендата за падот на Атлантида.
Вулканот на Санторини последен пат еруптираше во 1950 година, но беше релативно помал. Ерупцијата во 726 година предизвика зовривање на морето и исфрлање пепел на 400 километри, пренесува LiveScience. Точниот датум на минојската ерупција не е познат, но познато е дека сето тоа се случило помеѓу 1650 и 1500 година п.н.е.
Пред околу една година, научниците открија дека најексплозивната вулканска ерупција во европската историја се случила во близина на Санторини, пред околу 520.000 години. Прашањето за колапсот на минојската цивилизација и нејзината престолнина Кносос е разгледано од многу историчари и геолози, а заклучоците се дека ерупцијата довела до цунами што ја уништило минојската флота и дека пепелта фрлена во воздухот ја направила земјата неплодна уште неколку години.
„Прашањето за судбината на Кносос не може да се одвои од другите палати. На прашањето зошто се уништени, беа понудени различни одговори, од кои највозбудливиот ја поставува големата вулканска ерупција на Тера (Санторини) како причина.
Отсекогаш било познато дека овој остров го има сегашниот облик благодарение на вулканската активност. Сега имаме докази кои укажуваат дека таму се случила ерупција со огромна сила во одреден момент околу 1500 п.н.е. Ерупцијата на жестокоста е непобитна. Сите населби на овој остров биле затрупани под планини од лава и пепел.
„Кога кратерот експлодираше, морето се втурна во него, раскинувајќи го копнениот прстен околу вулканот и создавајќи три одделни острови од Тера“, изјавија Џон Банел Бури и Расел Мегс во „Историја на античка Грција“, додавајќи: „Последиците од ерупцијата би можеле да влијаат на населбите на многу широк простор, како што беше прикажано во 1882 година за време на ерупцијата на вулканот Кракатау во каналот помеѓу Јава и Суматра.
Масата на исфрлен материјал на Санторини беше значително поголема, силата на експлозијата мора да разнесе огромен облак од лава и пепел со километри и километри низ воздухот. Воден од ветрот, тој облак стигна на многу голема далечина. Дупчењето на морското дно укажува на длабоки наоѓалишта на пепел на двете страни на источниот крај на Крит: речиси е сигурно дека дебел слој пепел паднал низ источен Крит, што можеби го направило земјиштето неплодно и непогодно за одгледување некое време.
Пукањето на морето во вакуумот оставен од ерупцијата може да предизвика огромен бран, висок преку 30 метри, кој можеше да патува стотици и стотици километри и да има многу деструктивен ефект.
„Можеме да бидеме сигурни дека бучавата беше неверојатно гласна и алармантна, звукот на ерупцијата на Кракатаа се слушна во Австралија и целото Егејско Море сигурно ја сфати судбината на Тера врз основа на ужасниот звук. Облакот од пепел исфрлен од вулканот сигурно го затемни небото со милји наоколу. Но, на море, без сомнение, се случи најнезамисливото. Кога надворешниот ѕид на планината се скрши на два дела и морето се втурна, се создаде огромна плима сила и бран познат по јапонскиот термин цунами, „страшен бран“, го зафати целото Егејско Море. Јасна трага од тој бран има на островот Анафи, на 27 километри источно, во вид на наоѓалишта на плавац високи 250 метри. Плавац беше разнесен и на друго место, на пример, до градот Нихорија во јужен Пелопонез. Цунамито предизвикано од Кракатау предизвика штета и загуби на животи дури и на Хаваите;
Како може Тера да не предизвика многу поголемо зло во соседните води на Егејот?
Ако минојската флота беше на море, веројатно ќе избегаше без поголеми штети. Но, таму каде што бранот се сретнал со плитка вода, тој можел да порасне до огромни височини. Силата на брановите мора да го подигнала секој брод што бил во близина на брегот или во пристаништето, веројатно носејќи го кон копното и кршејќи го на парчиња.
Ако минојската флота била во некое пристаниште на северниот брег на Крит, сигурно била уништена со еден удар; Веројатно истиот удар паднал и на бродарството во егејските пристаништа. Постои причина да се претпостави дека поголемиот дел од минојската флота била ставена надвор од акција, и секогаш се претпоставувало дека тоа е силата што толку долго го правела Крит неранлив, а неговите жители господари на Егејот“, напишал Џон Чедвик во книгата Микенскиот свет. Како што додава тој, една последица од ерупцијата е тешко да се одреди, но таа можеше да има разурнувачки ефект во најголема мера.
„Исфрлената вулканска пепел може да се издигне високо во атмосферата, паѓајќи како дожд на области во правец на ветрот. Ветерот ја пренесе пепелта кон централен и источен Крит и Додеканезите. Ако пепелта беше дебела 10 см, како што се мисли, последиците можеа да бидат погубни за растителниот свет. Почнува да ни се чини дека последица на настаните на Тера е слабеењето на минојската моќ до таа мера што Грците од копното процениле дека можат, како и генерацијата по нив, сосема безбедно да го нападнат Крит и да ги уништат сите центри на минојската моќ, освен Кносос, каде што се населиле во луксузно опкружување, менувајќи некои делови од вкусот. Сеизмологот и шеф на научниот комитет за следење на грчкиот вулкански лак, Ефтимиос Лекас, за грчката телевизија ЕРТ изјави дека вулканот на Санторини произведува многу големи ерупции на секои 20.000 години. – Поминаа повеќе од 3.000 години од последната голема ерупција, така што имаме уште многу време до следната голема ерупција – рече тој. – Грчкиот остров Санторини имаше повеќе од 200 земјотреси за 48 часа. Зошто е тоа важно? Се наоѓа во сеизмички активен регион и има неактивен вулкан. Последната ерупција се случи во 1950 година и беше проследена со земјотрес со јачина од 6,9 степени и цунами од 25 метри, пишува The Greek Analyst онлајн.ReplyForward
