Повеќе од 20 милијарди тони емисии на јаглероден диоксид (CO2) во 2023 година се произведени согорувајќи јаглен, нафта и гас кои ги произведуваат само 36 компании, покажува новата анализа. Овие компании се одговорни за половината од сите емисии кои придонесуваат за глобално затоплување, што дополнително ги зајакнува аргументите за нивната одговорност во борбата против климатските промени.
Според податоците од извештајот Carbon Majors, меѓу најголемите загадувачи се Saudi Aramco, Coal India, ExxonMobil, Shell и повеќе кинески енергетски компании. Ако би била држава, Saudi Aramco би била четвртиот најголем светски загадувач, веднаш зад Кина, САД и Индија. ExxonMobil, пак, произведува скоро истите емисии како Германија, деветти најголем емитер CO2 во светот.
За да се ограничи глобалното затоплување на 1,5°C, што е целта поставена со Парискиот договор, емисиите мора да се намалат за 45% до 2030 година. Меѓутоа, наместо намалување, емисиите продолжуваат да растат, придонесувајќи за сѐ почести екстремни временски непогоди кои го загрозуваат животот и економиите ширум светот.
Меѓународната агенција за енергија (IEA) предупреди дека сите нови проекти за експлоатација на фосилни горива започнати по 2021 година се согласни со постигнувањето на нето-нулта емисии до 2050 година. И покрај овие предупредувања, повеќето од 169 компании опфатени со базата на податоци Carbon Majors ги зголемиле емисиите во 2023 година, која беше и најтоплата година во историјата на мерењата.
Компаниите продолжуваат да ја зголемуваат производството
„Овие компании го држат светот зависен од фосилни горива без никакви планови да го успорат производството“, изјави Кристијана Фигуерес, поранешна претседателка на ОН за климатски промени, која играше клучна улога во усвојувањето на Парискиот договор во 2015 година.
Емет Конер од организацијата InfluenceMap, која го изработи извештајот, нагласи дека „и покрај глобалните климатски обврски, мал број на најголемите производители на фосилни горива значително ја зголемуваат производството и емисиите, што покажува колку се овие компании клучни во климатската криза“.
Компаниите, сепак, се бранат. Портпаролот на Shell изјави дека оваа компанија „е посветена на постигнување на нето-нулти емисии до 2050 година“ и дека инвестира во технологии за намалување на емисиите. Saudi Aramco одби да го коментира извештајот, додека компаниите Coal India, ExxonMobil, Chevron, TotalEnergies и BP не се огласиле.
Правен притисок врз нафтениот гигант
Податоците од извештајот Carbon Majors веќе се користени во правни случаи против компании кои се занимаваат со експлоатација на фосилни горива. Државите Њујорк и Вермонт донеле закони кои бараат надомест за климатски штети од енергетските компании, додека некои правни експерти повикале на кривични постапки против раководителите на нафтените корпорации. Регулаторни органи исто така ги користат овие податоци, како што е тужбата на организацијата ClientEarth против BlackRock за обмажување на инвеститорите за влијанието на фосилните горива.
Базата на податоци Carbon Majors опфаќа емисии на 169 најголеми компании и вклучува не само фосилни горива, туку и индустријата за цемент, чији емисии пораснале за 6,5% во 2023 година. Во групата на 36 најголеми загадувачи доминираат државни компании, нив 25, меѓу кои се China Energy, Националната иранска нафтена компанија, рускиот Газпром и Аднок од ОАЕ. Остатокот се друштвени компании како што е бразилскиот Petrobras и италијанскиот Eni.
Најголем извор на емисии во 2023 година бил јагленот (41%), потоа нафтата (32%), гасот (23%) и индустријата за цемент (4%).
„Живееме во критичен момент на човечката историја“, изјави Куми Наидоо, претседател на иницијативата за договор за неширење на фосилни горива. „Неопходно е владите да ја преземат одговорноста и да ја сопрат експанзијата на фосилните горива, кои се основна причина за кризата во која се наоѓаме“, пренесува Guardian.
