Во последните недели, руските воени дронови и авиони сè почесто го нарушуваат воздушниот простор на земјите-членки на НАТО. Од Полска до Естонија, овие инциденти ги зголемуваат тензиите и го ставаат на тест одговорот на Алијансата.
Дали станува збор за случајни навлегувања, намерни провокации или стратегиско тестирање на границите?
Во изминатите недели, источниот фронт на НАТО стана сцена на серија воздушни инциденти со Русија. На 9 и 10 септември во Полска беа регистрирани масовни упади на 19 до 23 руски дронови од правец на Белорусија. Дел од нив беа соборени од полските и сојузничките сили, по што Варшава го активираше Артиклот 4 на НАТО. Само неколку дена подоцна, на 14 септември, Романија објави дека два руски дрона влегле во нејзиниот воздушен простор.
Како реакција, во воздух беа подигнати романски борбени авиони F-16 кои ја следеа ситуацијата. На 19 септември Естонија соопшти дека три руски авиони МиГ-31 го нарушиле нејзиниот воздушен простор кај островот Ваиндлоо. Инцидентот траел околу 12 минути, при што руските авиони летале без транспондер и без комуникација со контролата на летање. Италијански F-35 реагираа со пресретнување. На 21 септември над Балтичко Море беше забележан руски разузнавачки авион Ил-20 кој летал без јасна рута и без радиокомуникација. Германски и шведски авиони го следеа и го исфрлија од регионот.
Анализа: провокации или тестирање?
Овие упади се дел од поширока тактика на Москва. Русија ја тестира подготвеноста на НАТО и времето на реакција на системите за противвоздушна одбрана и борбените авиони. Воедно, со испраќање на невооружени дронови или авиони кои летаат без план и без транспондери, Москва испраќа провокации без да влезе во директна конфронтација. Но ризикот од погрешна проценка е сериозен – дури и мал инцидент може да прерасне во несакана ескалација, особено на границите со Полска и во Балтикот.
Одговор на НАТО
Алијансата веќе реагираше со активирање на консултациите според Артиклот 4 и со започнување на мисијата „Eastern Sentry“ за зголемено патролирање на источните граници. Во повеќе наврати беа подигнати германски, италијански и романски авиони кои ги пресретнаа руските летала.
Серијата воздушни упади покажува дека Русија ја користи тактиката на „сива зона“ – маневри кои не доведуваат до директна војна, но постојано ја тестираат издржливоста и единството на НАТО. Следните месеци ќе бидат клучни за тоа дали Алијансата ќе воспостави поцврсти правила на одговор или ќе дозволи ваквите провокации да станат ново „нормално“.
