Терапија што до неодамна звучеше како научна фантастика успеала да преобрати агресивни и дотогаш неизлечиви облици на рак на крвта кај неколку пациенти, соопштија лекарите. Станува збор за пионерски третман кој прецизно ја уредува ДНК во белите крвни зрнца, претворајќи ги во „жив лек“ што го напаѓа ракот, пренесува BBC.
Првата пациентка третирана со оваа метода девојче во 2022 година и денес е без знаци на болест и планира кариера во биомедицината. Од тогаш се лекувани уште осум деца и две возрасни лица со Т-клеточна акутна лимфобластна леукемија. Кај скоро две третини од нив (64%) болеста влегла во ремисија. На овие пациенти претходно не им помогнале ниту хемотерапија ниту трансплантација на коскена срж; палijативната грижа била единствената преостаната опција.
„Навистина мислев дека ќе умрам и дека никогаш нема да можам да пораснам и да живеам како другите деца“, раскажува 16-годишната Алиса Тепли од Лестер, првата личност во светот што го примила овој третман во болницата Great Ormond Street. Нејзиниот стар имунолошки систем бил уништен, а нов бил создаден од нула – процес што траел четири месеци и барал изолација поради опасност од инфекции.
Денес ракот кај неа е неоткрилив и таа оди само на годишни контроли. Ги полага испитите, учествува во Duke of Edinburgh програма и размислува за часови по возење. „Сакам да студирам биомедицински науки и еден ден да работам на истражување на рак на крвта,“ вели таа.
Како функционира „живиот лек“?
Тимот од University College London и Great Ormond Street ја применил техниката „уредување бази“. Базите – A, C, G и T – се градивните елементи на ДНК, а оваа технологија овозможува прецизна промена на една единствена база, со што се менува генетската инструкција.
Кај овој тип леукемија, Т-клетките што треба да го штитат телото почнуваат да растат неконтролирано. Истражувачите сакале здрави донорски Т-клетки да ги претворат во „убијци“ кои ќе ги уништат болните.
Тие клетки прво биле модифицирани така што нема да го напаѓаат организмот на пациентот. Потоа им била отстранета ознаката CD7 за да спречат меѓусебно уништување. Им бил додаден и „невидлив штит“ за хемотерапија. На крај, биле програмирани да уништат сè што носи CD7 – што ги опфаќа сите канцерогени, но и преостанатите здрави Т-клетки.
Охрабрувачки резултати, но и ризици
Според студијата објавена во New England Journal of Medicine, девет од првите 11 пациенти влегле во длабока ремисија и добиле трансплантација на коскена срж. Кај седуммина ракот и понатаму не се враќа – во период од три месеци до три години.
„Пред неколку години ова ќе звучеше неверојатно,“ вели проф. Васим Касим од UCL. „Третманот е тежок и ризичен, но кога функционира – резултатите се исклучителни.“
Една од најголемите опасности се инфекции додека имунолошкиот систем е уништен. Кај два случаи ракот ја изгубил својата CD7 ознака и со тоа се „спасил“ од терапијата.
„За ваква агресивна леукемија, овие резултати се навистина импресивни,“ вели д-р Роберт Кјеза. Д-р Дебора Јалоп додава дека станува збор за „многу моќен пристап“, а д-р Танија Декстер истакнува дека резултатите носат надеж дека ваквите терапии ќе станат достапни за многу повеќе пациенти
