Истражувачи од Националната лабораторија Лос Аламос (LANL) развија метод кој може да го открие потеклото на илегален нуклеарен материјал за само 30 минути. За тоа е потребен само релативно едноставен инструмент, како што е масен спектрометар.
Според Меѓународната агенција за атомска енергија (IAEA), поради кражба или неправилно одлагање, нуклеарниот и радиолошки материјал понекогаш излегува од регулаторен надзор. Во 2024 година, агенцијата добила 124 пријави за такви инциденти, од кои најмалку три биле поврзани со трговија или злонамерна употреба.
Во некои случаи, како што беше рација во лабораторија за дрога во Австралија, нуклеарен материјал бил пронајден во прав во обична тегла за храна со ознака „Gamma Source“. Станувало збор за ураниумска руда.
Нуклеарен „баркод“
Истражувачкиот тим во LANL користел масен спектрометар, инструмент кој обично се користи за контрола на квалитетот на материјали во почетната фаза на развој, како детектор за нуклеарен материјал. Уредот имал два ласери:
- Првиот ласер го погодува примерокот за да создаде облак од честички.
- Вториот ласер ги разложува честичките на помали молекули, кои се сортираат според молекуларната тежина и се користат за утврдување на составот на материјалот.
Методот, освен што утврдува дали материјалот е нуклеарен, може да даде и индикации за неговото потекло. Синтезата на нуклеарно гориво вклучува чекор кој воведува своевиден „баркод“ — уникатни хемиски потписи кои помагаат во следење на потеклото на горивото во случај на кражба или неправилно одлагање.
Во експериментите, истражувачите користеле примероци на гориво од Националната лабораторија Oak Ridge во Тенеси како тестни примероци. Бидејќи „баркодот“ на овие примероци е добро познат, очекувале да најдат траги од молибден, никел и волфрам.
Дополнително, откриле и траги од циркониум и итриум, кои потекнуваат од керамичкиот материјал циркониум-итриум, користен за мешање на расипани материјали пред синтезата на горивото, што ја демонстрира точноста на методата.
Иако методот нема целосно да ги замени веќе докажаните техники кои се користат во судски процедури, неговата брзина може значително да помогне на истражителите при проверка на материјал од непознато потекло. Други можни примени вклучуваат одредување на изворот на нуклеарен материјал по детонација и подобрување на рударските практики.
Извор Mreza.hr
