Ми требаше некое време да се соземам од изјавата што сите ја препрочитуваме и зборуваме деновиве, која ја брануваше македонската јавност и длабоко ја вознемири. Имено, сите бевме шокирани од веста за оданочување на немажените и неженетите како една од мерките за кои се размислува за борба против демографската рецесија, во контекст на засилување на државата и враќање на младите во неа. Потоа, следеше друга изјава дека ваква мерка нема да биде воведена, но многу нешта ми останаа во мисливе.
И јас сум млад човек, млада жена која сака и се обидува да живее во земјата во која е родена и каде растела, работи и креативно создава. Но, не мислам дека враќањето на моите врсници и други луѓе во земјава ќе се случи со најава на конзервативни политики кои директно ни ја испраќаат пораката дека сме неподобни, неважни и дури непожелни, доколку немаме создадено семејство. Мене искрено почнува да ме плаши дури и самото размислување за вакви предлози преку кои се задира во личниот интегритет и слободи. Без разлика дали потоа ќе се отстапи од нив или не. Без разлика дали се само идеи.
Јавноста излезе со бурни оправдани реакции кои истовремено беа придружени од мешани чувства на тага, лутина и бес и таа е во право. И повторно, иако стигна изјава дека мерката нема да се реализира, останува впечатокот дека има толку многу неодговорени прашања. Пред да се размислува на вакви потези кои длабоко може да ја зголемат општествената нееднаквост и се крајно исклучувачки, дали се зема предвид стандардот на децата во земјава кои заедно со родителите живеат на прагот на сиромаштија? Дали може да кажеме дека сме осигурале благосостојба и услови за социјална поддршка за семејствата кои веќе имаат финансиски проблеми за одржување? Дали кога се размислува за мерки, се разгледува опасноста да бидат длабоко дискриминирачки за ЛГБТИ лицата, за самохраните родители, за лицата со попреченост, за бројни групи граѓани кои се дел од оваа земја?
Дали додека општеството се опоравува од трагедијата во Кочани каде загинаа многу млади, вниманието се трга од она што останува за преживеаните и нивните услови и борба за живот сега? Дали, жените пред сè, се разбираат само преку биолошката функција и се третираат единствено низ призма на мајчинството за остварување и реализација на општеството? Дали имаме право на автономија над нашите тела и одлуки за нашите животи или тоа ќе биде подложно на распит пред државата, на плаќање данок за одлуките во приватниот живот? Впрочем, дали ќе остане нешто од таа автономија и право за одлука како и со кого да се води сопствениот живот? Ова сè е решено?
Ако е толку голема грижата за граѓаните, како напредуваме со грижата за родилките и условите во кои се пораѓаат? Во Македонија ранливите граѓани трпат дискриминација поради припадноста, личните избори, финансиската состојба и други услови секој ден. Просечниот граѓанин има празен паричник после 15 во месецот и не може ни да размислува за иднината. Студентскиот стандард е крш во секоја смисла. Живееме и се забавуваме во објекти во кои умираат луѓе. Немаме нормален јавен превоз. Да не ја почнувам темата здравство пошироко. Мене ми изгледа дека од занемарување на овие и бројни други болки овде се испразни земјава, и нема да го премолчиме ова, ниту да веруваме дека демографската рецесија ќе се надмине со конзервативни политики кои дополнително ги ограничуваат правата и слободите. Ваквите идеи се лесна шанса да бидеме истиснати на маргините уште повеќе без право да ги одредиме нашите лични избори, а тоа е нешто кое е недозволиво.
Никој не спречува политики кои се во насока на поддршка на младите семејства и на олеснување на нивниот живот. Нека се подобрат условите за родителите, градинките, можностите за вработување, нивна поддршка. Дајте им сигурност на мајките, обезбедете им поддршка во најранливите години по раѓањето институционално зајакнета, има куп нешта кои треба да се преземат на овој план. Но, не смее да се задира во личните животи и со испраќање директна порака дека немањето партнер или нестапувањето во брак може да носи последици. Не на сметка на ограничување на основните права и слободи. Не на сметка на ограничена автономија на нашите животи и тела. Не на сметка на правото да се избере, а различниот избор да значи длабока стигматизираност која тргнува токму од ваквите политики.
Со секоја ваква изјава, дури и предлог, ние ќе паметиме колку луѓе загинале на нашите улици, колку правда не се добила, колку партиската политика била суштински во предност пред животот на луѓето, колку различноста е неважна за оние кои зборуваат дека Македонија им припаѓа на сите. Еве колку им припаѓа, гледаме. Кога тие предлози ќе бидат повлечени, нас ни требаат мерки кои ќе го покажат обратното – инклузивност, вклучување на сите и еднаквост.
Да не се преправаме кога и птиците на гранките ги знаат овие работи – луѓето кои се отселиле од земјава, тоа го имаат направено во потрага по подобри институции, подобар систем и достоинствен живот. Ние овде функцонален систем немаме, ниту е на прагот. Прв чекор кон обезбедување правда е таа да постои за сите граѓани. Додека него го нема, градовите и селата има да бидат попразни од кога било. И никој нема да нè излаже зошто е тоа така. Особено не нас младите.
