Недостатокот на витамин Д е проблем со кој се соочуваат многу луѓе во текот на зимските месеци. Овој есенцијален витамин е потребен на човечкото тело за нормален развој и одржување на здравјето на коските, но игра важна улога и во нервниот и имунолошкиот систем.
Кога деновите стануваат кратки, а воздухот свеж, сончевиот ден станува редок. Иако има денови исполнети со сончеви зраци и во текот на зимата, кај повеќето луѓе, нивната моќ слабее. Кожата произведува витамин Д под влијание на UVB зраците, а во постудените месеци, териториите во северните географски широчини добиваат премалку од овие зраци директно во текот на денот за процесот да биде ефикасен.
Од друга страна, луѓето поминуваат повеќе време внатре и се облекуваат во слоеви. Последицата е сезонски недостаток на 25-хидрокси-витамин Д во крвта – честопати значително пониски вредности во споредба со летото.
Зошто е тоа проблем?
Витаминот Д не е само „витамин на коските“. Делува како хормон кој помага во апсорпцијата на калциум и фосфат (критични за растот и цврстината на коските), влијае на мускулната функција, ги регулира воспалителните процеси во нашето тело и игра важна улога во функционирањето на имунолошкиот систем и хемијата во нашиот мозок (на пр. серотонин).
Хроничниот дефицит е поврзан со зголемен ризик од рахитис кај децата, додека кај возрасните може да доведе до намалена содржина на минерали во коските, послаби мускули и поголема склоност кон респираторни инфекции, а некои студии исто така укажуваат дека постои поврзаност со влошување на расположението, како што се анксиозност и сезонско афективно нарушување.
Меѓу најранливите категории се постарите лица чија синтеза во кожата е забавена, а паралелно со тоа, тие почесто остануваат во затворен простор во текот на зимските месеци поради влошување на временските услови. Исто така, забележано е дека луѓето со потемна кожа имаат проблем со намалена апсорпција бидејќи меланинот го намалува производството на витамин Д3 од UVB зраците.
Кај дебелите луѓе, витаминот Д се складира во масно ткиво, па затоа телото не може целосно да го користи. Нешто слично се случува кај луѓе со целијакија и Кронова болест, каде што апсорпцијата на хранливи материи е намалена поради цревни заболувања.
Осцилации на вредностите во текот на годишните времиња
Неколку студии откриле дека сезонската разлика помеѓу вредностите на 25(OH)D во текот на зимските и летните месеци е околу 44,13 nmol/L наспроти 74,97 nmol/L. Иако ова изгледа како лесно решлив проблем – во форма на суплементација – се покажува дека преваленцата на недостаток останува висока кај многу популации.
Експертите веруваат дека проблемот е мултифакторски и затоа не е лесно решлив, а причините можат да бидат начин на живот, географска ширина, возрасна група, пигментација или дебелина. Доколку некое лице нема други здравствени проблеми што влијаат на апсорпцијата на витамин Д, како што е неконтролирана целијакија, постојат некои превентивни мерки што можат да спречат ниски нивоа.
Проверка на нивото на витамин Д – ако сте во ризична група или имате симптоми како што се изразен замор, мускулна слабост, чести инфекции, промени во расположението или хронични заболувања, првото и најважно е да се консултирате со лекар и да измерите серумски 25(OH)D. Потоа тој најдобро ќе процени во однос на вредностите што е потребно за да се „подигнат“ тие вредности.
Кратки прошетки во текот на сончевиот дел од денот, со изложување на лицето и рацете, или исхрана богата со витамин Д, како што се масна риба – лосос, скуша, сардини, јајца (жолчки), печурки, збогатени житарки и збогатени млечни производи помагаат. Сепак, треба да се напомене дека витаминот Д во храната е генерално присутен во помали количини во споредба со она што телото може да го произведе од сончева светлина во текот на летните месеци.
Суплементацијата, според упатствата на експертите од клиниката Мајо, треба да биде околу 600 IU за возрасни или 800 IU за постари лица, а додатоците во исхраната во опсег од 1.000 до 2.000 IU се сметаат за безбедна доза во зимските месеци за повеќето возрасни. Сепак, општиот консензус е дека индивидуалните препораки зависат од нивоата во крвта.
Разговарајте со вашиот лекар, особено пред да земете големи дози.
Зимата го менува пејзажот, но и хемијата во нас. Со првото магливо утро, исчезнува и поголемата „густина“ на зраците што нè прават незабележливо посилни и поотпорни. Добрата вест е дека денес, водени од науката, можеме да ја вратиме таа рамнотежа со превентивни мерки.
