Во пределите на Македонија, каде што преостанатиот див свет, доаѓа во допир со човечките населби во тек е прилично гласна и жустра дебата околу начините за обезбедување на хармоничен соживот на луѓето и мечките. Се чини дека локалната самоуправа и Националниот парк „Маврово“ ги здружуваат силите за да се справат со актуелната загриженост: одлагањето на ѓубрето што несвесно ги привлекува мечките во населените области, но во исто време се подигнува и прашањето на управувањето со бројноста на мечките и дали некои делови од паркот „Маврово“ се веќе пренаселени со мечки.
Деновиве се кренаа скоро сите друштва и организации за заштита на природата околу проблемот со мечките во Маврово и Ростуше.
Според Законот за ловство од 2009 година ловот на кафената мечка е трајно забранет, што значи кај нас не постои регулатива за отстрел како што има да речеме во земјите од регионот, Словенија и Хрватска каде повремено по мониторинзи е дозволено да се ловат мечки.
Кафеавата мечка е трајно заштитен дивеч согласно Законот за ловството, и строго заштитен вид согласно Законот за заштита на природата. Единствено, Министерството за земјоделие, шумарство и водостопанство може да дозволи лов на мечка како заштитен дивеч, доколку определена единка прави штети, но по претходно мислење на Министерството за животна средина и просторно планирање.
„Бројната состојба на мечката во Македонија е сè уште непозната, а бројките со кои располагаме главно се засноваат на експертски процени и ловечки статистики од терен. Сепак, досега не е направено систематско пребројување на видот ниту на територијата на НП „Маврово“, ниту на ниво на цела држава. И покрај тоа, од видувањата на терен и бројните сведоштва на мештаните, нејзината популација веројатно е во пораст“, велат од невладината организација Македонско Еколошко Друштво.
„160 мечки како бројка ги објави општина Маврово, Ростуше после седница на Советот по што донеле одлука да иницираат кризна состојба во општината. Но со овој проблем се соочуваат и други села како на приемр Галичник каде бројот на мечки е значително зголемен и тие своевремно бараа кризна состојба, ама не се решава така проблемот“, изјави Стојанче Ангелов, директор на Центарот за управување со кризи.
Ниту еден див вид не може да се намножи над „носечкиот капацитет“ на средината, диви животни ќе има онолку колку тоа го дозволуваат расположливоста на храна и достапноста на живеалиште, како и притисокот од луѓето. Според МЕС – Македонското Еколошко Друштво, две работи се клучни и нудат трајно решение на проблемот.
Прво е пребројување на мечката на подрачје на цела Македонија какво што досега не е направено и второ, дислокација на депониите и контејнерите во заштитените подрачја. „За жал, мониторингот е подолготраен процес, и за истиот треба навремено да се размислува. Со таа информација треба да се конципира Акциски план кој ќе даде насоки за тоа како одржливо ќе се управува со видот, и тоа, не само на национално, туку и на прекугранично ниво. Управувањето во предвид ја зема благосостојбата на животното, но и безбедноста на луѓето – два аспекта кои се подеднакво важни!“, велат оттаму.
За да се направи класичен мониторинг на ниво на цела држава како проект би чинело доста и за тоа ќе треба формирање на тим кој ќе го работи само тоа а целиот процес би траел од 3-5 години.
„Мене ми е важен животот на мечките, ама на луѓето ми е поважен“, со овој став излезе Стојанче Ангелов потенцирајќи дека онаму каде што ќе бидат детектирани мечки со агресивно однесување и претставуваат закана за човечкиот живот секако дека истите треба да бидат отстрелани без разлика на нивниот број.
Владата ги разгледа превентивните мерки предложени од страна на надлежните министерства, Министерството за животна средина и просторно планирање и Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство и реши да решава маргинален проблем.
Еднократно чистење на ѓубрето во регионот Маврово, Ростуше нема да ја реши проблематиката во срж
Чистење на дивите депонии:
Не е тајна дека помалите и поголеми купишта ѓубре во близина на населени места биле привлечни за мечките. За да се реши ова прашање директно, во тек е заеднички напор. Локалната самоуправа во партнерство со Националниот парк „Маврово“ тргнува во мисија за брзо ослободување на овие области од отпадот. Поставена е сеопфатна операција за чистење за да се осигури дека дивите депонии во близина на населбите и локалните патишта се навремено расчистени, создавајќи средина што е помалку привлечна за љубопитните мечки.
Иновативни мерки за соживот:
Како дел од овој повеќестран потфат, се предлага да се применуваат иновативни мерки за понатамошна заштита и на популацијата на мечките и на локалните заедници. Меѓу стратегиите што се истражуваат се специјализирани контејнери опремени со заштитни механизми дизајнирани да ги одвратат мечките од барање храна. Овие контејнери обезбедуваат сигурно решение за отстранување на отпадот во региони склони кон мечки.
Дополнително, се размислува за електрични огради да создадат бариера што ги обесхрабрува мечките да се доближуваат премногу блиску до човечки населби. Звучните и светлосните ефекти се истражуваат како несмртоносни средства за туркање на мечките подалеку од населените области, давајќи им приоритет на нивната безбедност и безбедноста на жителите.
Локалната самоуправа и Националниот парк „Маврово“ според планот треба да бидат пример за тоа како заедниците можат да работат во хармонија со природата. Со решавање на прашањето за одлагање на отпадот во живеалиштата на мечките, тие имаат за цел да создадат побезбедна, поодржлива средина за сите жители – и луѓето и мечките.
Во срцето на македонската дивина, каде што се допираат повикот на дивината и дивите депонии, се појавува потреба напреден пристап кон соживотот. Тоа треба да е доказ за посветеноста на нацијата за зачувување на нејзините природни богатства и заштита на неверојатниот биодиверзитет што ја прави Македонија вистински скапоцен камен на Европа.
Додека повикот за подобрено управување со отпадот и намален притисок врз живеалиштата на мечките одекнува гласно и јасно, патот до решавање на овој проблем е сложен. Во својата суштина, борбата за зачувување на биодиверзитетот и загрозените видови (како и рисот впрочем) се соочува со системски проблеми и пропусти кои се провлекуваат во земјата со години, ако не и со генерации.
