Долго време се знае дека недостатокот на сон е штетен за срцето – но научниците сега почнуваат прецизно да разбираат како тој предизвикува штета.
Во ново истражување од Универзитетот во Упсала, Шведска, истражувачите откриле дека само три ноќи со ограничен сон – околу четири часа спиење по ноќ – предизвикуваат промени во крвта кои се поврзани со зголемен ризик од срцеви заболувања.
Истражувачите ги проучувале воспалителните протеини во крвта – молекули кои телото ги произведува кога е под стрес или се бори со болест. Кога овие протеини остануваат на високо ниво подолг период, можат да ги оштетат крвните садови и да го зголемат ризикот од срцева слабост, коронарна срцева болест и атријална фибрилација (неправилен срцев ритам).
Истражувањето вклучувало 16 здрави млади мажи кои неколку дена поминале во лабораторија, каде што сѐ – од исхраната до нивната физичка активност и изложеност на светлина – било строго контролирано.
Промените се случиле дури и кај млади, здрави возрасни, и по само неколку ноќи со лош сон.
Учесниците следеле две рутини: три ноќи со нормален сон (8,5 часа) и три ноќи со ограничен сон (4,25 часа). По секоја фаза, мажите изведувале краток, интензивен велосипедски тренинг, а нивната крв била тестирана пред и по вежбата.
Истражувачите измериле речиси 90 различни протеини во крвните примероци. Откриле дека недостигот на сон јасно го зголемува нивото на воспалителни маркери поврзани со срцеви заболувања. Иако вежбањето обично го зголемува присуството на корисни протеини како интерлеукин-6 и BDNF (кои ја поддржуваат здравата функција на мозокот и срцето), овие реакции биле значително ослабени по неколку ноќи со лош сон.
Особено загрижува фактот што промените се случиле и кај здрави, млади лица – и тоа по само неколку ноќи со недоволно спиење. Тоа е алармантно, бидејќи многу возрасни повремено имаат лош сон, а околу еден од четворица работи во смени што го нарушуваат природниот ритам на спиење.
Истражувачите исто така откриле дека времето кога се зема крвта има значење: нивоата на протеини се разликувале помеѓу утро и вечер – и уште повеќе во услови на ограничен сон. Ова укажува дека сонот не влијае само врз што има во вашата крв, туку и кога тие промени се најизразени.
Иако модерниот начин на живот нѐ охрабрува да се откажуваме од сон заради продуктивност, дружење или време пред екран, ваквите студии нѐ потсетуваат дека телото „води евиденција“ – тивко, хемиски и без компромис.
Ани Кертис е вонреден професор на Фармацевтскиот и биомолекуларен факултет при RCSI Универзитетот за медицина и здравствени науки.
