Откритието ги посочува клетките што ја обложуваат цревната површина како активни учесници во развојот на болеста, а не само пасивни жртви на имунолошкиот напад.
Целијачната болест е доживотно автоимуно нарушување, при кое дури и мали количини на глутен — протеин кој се наоѓа во пченица, јачмен и ‘рж — може да предизвика сериозно воспаление во тенкото црево. Засега, единствениот начин да се избегнат симптомите е строга и доживотна исхрана без глутен — нешто што, според експертите, е и тешко и недоволно ефикасно.
Цревната обвивка: неочекуван виновник
Истражувачкиот тим, користејќи трансгени глувци и напредни органоидни модели, покажа дека клетките во цревниот ѕид не се само набљудувачи, туку активни актери во развојот на болеста. Тие произведуваат ензими што се врзуваат за недоволно сварените парчиња глутен, трансформирајќи ги во форма која имунолошкиот систем ја препознава како закана.
Овие клетки исто така го експресираат семејството на HLA протеини (најчесто HLA-DQ2.5 или HLA-DQ8), кои се во основата на имунолошката реакција кај пациенти со целијачна болест. Овие протеини го „претставуваат“ глутенот на Т-клетките, кои потоа започнуваат напад врз сопственото ткиво — ресичките на тенкото црево, неопходни за апсорпција на хранливи материи.
Голем чекор кон нови третмани
„Ова истражување ја менува нашата основна претпоставка за болеста“, вели д-р Елена Верду, гастроентеролог и коавтор на студијата. „Цревните клетки не се само оштетени, туку всушност се катализатори на автоимуната реакција. Тоа ги прави нова цел за лекување.“
Иако повеќето луѓе со гените HLA-DQ2.5 или DQ8 никогаш нема да развијат целијакија, ова истражување покажува дека токму начинот на кој клетките на цревниот ѕид комуницираат со имунолошкиот систем – особено во присуство на воспалителни цревни бактерии – е клучен во активирањето на болеста.
Надеж за иднината
Со ова откритие, научниците имаат нова насока за развој на терапија: блокирање на активноста на специфичните ензими или нарушување на процесот на презентација на глутен фрагменти пред имунолошкиот систем. Целта е да се спречи болеста пред да се активира — или барем да се овозможи повремена консумација на глутен без долгорочни последици.
За сега, луѓето со целијачна болест ќе мора да продолжат со строга диета без глутен. Но новите сознанија носат реална надеж дека иднината може да вклучи поефикасни терапии — па дури и можност за „вакцинација“ против болеста.
„Ова е само почеток, но еден охрабрувачки почеток“, додава д-р Тохид Дидар, коавтор и биомедицински инженер. „На крајот, можеби ќе можеме да им дадеме на луѓето со целијакија нешто што никогаш не го имале — слобода на избор.“
Извор: sciencealert
.jpg){kind=link}