Стотици мртви делфини беа пронајдени во езерото Тефе во бразилската Амазонија поради екстремна суша и топлотен бран, при што температурата на водата достигна неверојатни 41°C – повисоко од топла када.
Истражувањето на научниците откри димензиите на еколошката катастрофа што се случи во септември 2023 година, а резултатите беа објавени во престижното списание Science.
Кога започнал масовниот мор, хидрологот Ајан Флајшман бил испратен на терен за да ја утврди причината. Она што неговиот тим го открил било шокантно: езерото се претворило во „клуба вода“.
„Не можевте да го ставите прстот во водата“, рече Флајшман, главниот автор на студијата од бразилскиот Институт Мамирауа. Тој се присети и на „психолошкиот ефект“ од гледката на лешовите на амазонските речни делфини и тукусики, уште една вид на слатководни делфини.
Езерото потопло од топла када
Во само една недела, почнувајќи од 23 септември 2023 година, беа пронајдени 153 мртви делфини, вклучувајќи 130 розови речни делфини и 23 тукусики. Двата вида се на Црвениот список на загрозени видови.
Тимот посетил 10 езера во централната Амазонија и открил дека пет имаат екстремно високи дневни температури на вода кои надминуваат 37°C, додека нормалната температура се смета за 29–30°C. Најекстремното мерење било токму во езерото Тефе, чија површина се намалила за околу 75%. За споредба, водата во топла када обично се загрева до нешто под 40°C.
Со помош на компјутерско моделирање, тимот идентификувал четири клучни фактори за екстремната топлина: силно сончево зрачење, плитка вода, ниска брзина на ветерот и висока мутност на водата. Овие фактори се надополнуваат – плитката вода го зголемува заматувањето кое задржува повеќе топлина, додека слаб ветер го намалува ладењето на површината.
Поширока еколошка криза
Иако јавноста се фокусираше на над 200 загинати делфини во помалку од два месеци, тие претставувале само врв од поширока социо-еколошка криза. Масовно умирале и риби, а дојде и до цвеќење на фитопланктон кое го обоило езерото во црвено.
Истражувачите, анализирајќи сателитски податоци на NASA од 1990 година, откриле дека амазонските езера се загреваат за околу 0,6°C на деценија, што е побрзо од глобалниот просек.
Такви настани стануваат се почести и посериозни поради климатските промени. Година дена по оваа катастрофа, во 2024 година, Амазонија ја зафати уште една рекордна суша. „Климатската вонредна состојба е тука, во тоа нема сомнеж“, рече Флајшман.
Друга студија, објавена во Hydrological Processes, потврди дека сушите значително влијаат на екстремните температури на речната вода. „Сè поголемите температури на речната вода можат да имаат значајни и често штетни последици за водниот живот, влијаејќи на поединечни видови и на цели екосистеми“, предупреди Дејвид Хана, коавтор на студијата и професор на Универзитетот во Бирмингем
