Иако одамна е отфрлена како медицинска теорија, идејата за четирите „хумори“ – крв, жолта жолчка, црна жолчка и слуз – сè уште одекнува во нашето разбирање на личноста.
Концептот потекнува од античка Грција, каде Хипократ и Гален верувале дека вишокот или недостатокот на овие течности ја определува нечија здравствена состојба и темперамент. Така, луѓето се класифицирале како:
- колерични (жолта жолчка: тврдоглави, нагли),
- меланхолични (црна жолчка: депресивни, интровертни),
- флегматични (слуз: мирни, бавни),
- сангвинични (крв: весели, екстровертни).
Иако современата наука одамна ги отфрли овие биолошки тврдења, многу психолошки модели – како теориите на Карл Јунг или Ханс Ајзенк – ненамерно го повторуваат истото четириделно поделување. Дури и денешниот доминантен модел на „Големата петорка“ (Big Five) често покажува кластери кои потсетуваат на старите хумори.
Историчарите потсетуваат дека низ вековите овие типови влијаеле врз тоа што луѓето јаделе, каде живееле и како лекувале болести. Дури и во Шекспировото време, ликовите биле толкувани според „доминирачкиот хумор“.
Иако денес знаеме дека луѓето не се буквално „полни со жолчка или слуз“, нашата потреба за категоризација останува силна. Психолозите велат дека тоа е дел од човечката природа – начин да внесеме ред во комплексноста на однесувањето.
„Желбата да класифицираме постои уште од најраната историја,“ вели Памела Ратлиџ, директорка на Центарот за медиумска психологија во САД. „И веројатно ќе остане засекогаш.“
Од хороскопи, преку тестови како Myers-Briggs, па сè до модерните онлајн квизови – нашата опсесија со типови личности само ја менува формата, но не исчезнува.
Извор: BBC
