НАСА објави дека научниците биле длабоко изненадени од откритието на необичен камен на Марс, чиј состав и морфологија јасно се издвојуваат од околниот пејзаж. Според објавата на американската вселенска агенција, каменот не одговара на типичните структури, што упатува на можност дека има меѓузвездно или барем различно потекло.
Каменот, наречен „Фипсаксла“, бил забележан од роверот Perseverance, кој пет години ја истражува површината на Црвената планета. Откритието е направено во регионот Верноден, во рамките на кратерот Језеро — древен речен систем со дијаметар од околу 45 километри. Објектот има ширина од околу 79 сантиметри и веднаш го привлеколо вниманието на научниот тим поради својот невообичаено издолжен, „исклесан“ изглед што се разликува од рамните и распарчени карпи во околината.
Според НАСА, геолошката структура е означена како „објект од посебен интерес“, а првичната анализа укажува дека не станува збор за типична марсовска карпа. Напротив, визуелните податоци и минералошките мерења добиени со инструментот SuperCam покажуваат висока концентрација на железо и никел — карактеристичен состав на т.н. железо-никел метеорити.
Овие метални космички карпи не се создаваат на планета како Марс, туку најчесто настануваат во внатрешноста на големи астероиди. Тие се формираат во раните фази на Сончевиот систем, кога тешките минерали се топеле и собирале во јадрата на овие објекти. Доколку влегле во судир, делови од нив можеле да се одвојат и да патуваат низ вселената, сè додека не се судрат со друга планета.
Поради ова, научниците сметаат дека „Фипсаксла“ речиси сигурно не е формиран на Марс. Наместо тоа, најверојатно е дел од поголем метеорит што некогаш паднал на површината на Црвената планета — можеби пред милиони години.
Ова не е првпат да се пронајдат вакви материјали на Марс. Во текот на 2023 година беше откриен и железно-никелниот метеорит „Какао“, кој стана едно од најинтересните откритија на Perseverance во тој период. Сепак, „Фипсаксла“ е првиот ваков примерок откриен во последнава фаза од мисијата, а неговата големина и форма се невообичаени дури и во споредба со другите метеорити.
За да се потврди неговото потекло, потребни се дополнителни анализа, вклучително и спектроскопски тестови што можат да утврдат дали каменот навистина содржи метални јадра типични за фрагменти на астероиди. Ако се потврди, објектот би можел да помогне во реконструкцијата на древната историја на Марс — особено во периодот кога планетата била бомбардирана од космички објекти.
НАСА потсетува дека ова не е првото интересно откритие што го направил Perseverance во последно време. Минатата година роверот откри камчиња со т.н. „туфести“ шаблони — порозни структури кои според научниците може да претставуваат најсилен доказ досега за постоење на древни биолошки процеси на Марс. Со оглед на мисијата на Perseverance да открива траги од минат живот, ваквите геолошки наоди имаат огромно значење.
Откритието на „Фипсаксла“ повторно го фокусира вниманието на јавноста на способностите на Perseverance — ровер кој не само што анализира материјали на терен, туку и собира примероци што еден ден би можеле да бидат донесени на Земјата за детален лабораториски преглед.
Научната заедница веќе ја поздрави можноста дека овој мистериозен камен би можел да понуди нови сознанија за составот на раниот Сончев систем, меѓупланетарните судири и динамиката на метеорските дождови што ја оформиле површината на Марс.
