Мисијата, која подоцна ќе биде наречена операција „Кастис“, имаше за цел да го осакати германскиот воен капацитет преку употреба на ново, револуционерно оружје – отскокнувачка бомба.
Тајна мисија и подготовки
Во текот на април 1943 година, избрани пилоти, инженери и навигатори почнаа интензивни ноќни обуки за лет на ниска височина. Ниту еден од нив не знаеше што точно ги очекува. Безбедноста на мисијата беше максимална – ниту целите, ниту природата на оружјето беа откриени. Џек Бакли, член на екипажот, се сеќава дека имало најразлични шпекулации: од фрлање тенкови во пустината до напади врз германски бродови. Вистината беше уште позачудувачка.
Отскокнувачката бомба на Волис
Клучот за успехот на мисијата беше ново оружје – отскокнувачката бомба, дело на иновативниот инженер Барнс Волис. Оваа бомба, во облик на буре, била дизајнирана да се фрла на ниска височина и со висока брзина, отскокнувајќи по површината на водата слично како камен фрлен преку езеро. Целта била да се заобиколат заштитните мрежи поставени околу браните и да се постигне подводна експлозија што би ја оштетила основата на браната.
Волис ја тестирал оваа идеја во домашни услови, лизгајќи мермери во када со вода. Откако прототипите покажале успех, било одлучено да се изврши вистински напад.
Полетување кон незамисливото
На 16 мај 1943 година, 19 модифицирани бомбардери Ланкастер полетаа од RAF Скамптон. Мисијата беше строго поделена во три бранови, секој со различна цел. Првиот бран, каде што бил и Џек Бакли, беше предводен од млад, но исклучително способен командант на крилото – Гај Гибсон, кој во тоа време имаше само 24 години.
Бомбардерите мораа да летаат на висина од само 18 метри, ноќе, низ терен преполн со противвоздушна одбрана и далноводи. За да се одреди точната висина за фрлање на бомбата, користеле специјални светлосни рефлектори поставени на носот и опашката на авионот, кои се преклопувале кога леталото било на вистинската висина.
Нападот на Мене и Едер
Првата цел беше браната Мене. Четири бомби беа фрлени без успех, а еден авион се урна. Но, петтата бомба, фрлена од авионот на пилотот Дејвид Малтби, конечно ја проби браната. Гигантски бран вода од околу 30 стапки (10 метри) се излеа и уништи сè на својот пат.
Потоа следеше нападот на браната Едер. Иако не беше тешко бранета, пристапот беше технички сложен, со стрмни ридови и тесни долини. Екипажот на Бакли мораше да направи пет обиди пред да успее да ја фрли бомбата. И таа брана беше успешно срушена.
Сорпе, третата цел, беше најтешка. Само два авиона стигнаа до неа и бомбата предизвика ограничена штета. Но, и покрај тоа, штетата од нападот беше огромна.
Последици и жртви
Поплавите уништија 12 фабрики, 2 електрани и поплавија рудници и села. Илјадници хектари земјиште беа поплавени. Проценките за човечки жртви се движат меѓу 1.200 и 1.600 луѓе, главно цивили, меѓу кои и 749 воени заробеници од Источна Европа.
Од 133 членови на екипажите, 53 беа убиени, а тројца заробени. Осум од 19 авиони беа изгубени.
Дилемата на Волис
По мисијата, Барнс Волис бил потресен од загубите. Според сведоштвата, заплакал кога слушнал за загинатите пилоти и рекол: „Ги убив сите тие млади мажи. Никогаш повеќе нема да направам нешто слично.“
Дали мисијата беше вредна?
Иако нацистите ја обновија штетата релативно брзо – со помош на робовска работна сила – мисијата имаше стратешко влијание. Хитлер бил принуден да пренасочи ресурси за обнова, наместо за фронтови или одбрана на Европа од очекуваната сојузничка инвазија.
Воена и морална победа, нападот беше и симбол на британската инвентивност, храброст и жртва. Тој беше овековечен во филмот „The Dam Busters“ (1955), чие музичко парче стана иконично. Гај Гибсон доби Викториин крст, а многу други, меѓу кои и Џек Бакли, беа одликувани.
Завршна мисла
Нападот на Дамбастерс останува една од најсмелите и најконтроверзните мисија во историјата на RAF. Тоа беше подвиг на иновација и храброст, но и приказна за болна човечка цена. Џек Бакли подоцна изјави: „Го направивме она што моравме. Тоа беше војна. Немаше време за жалење.“
Извор: BBC
