На денешен ден е роден другарот Тито

Јосип Броз Тито 7 мај 1892 – 4 мај 1980 Претседател на СФРЈ, лидер на партизаните, диктатор, градител на несврзаното движење – кој беше Тито навистина?Тито е една од најконтроверзните личности на 20 век на Балканот. Живееше како цар, владееше како стратег и остави зад себе држава која се распадна по неговата смрт. Дали беше визионер или авторитарец? Одговорот веројатно лежи некаде на половина пат.

Јосип Броз е роден во селото Кумровец, во тогашна Австро-Унгарија (денес Хрватска), како седмо од вкупно петнаесет деца во едно сиромашно селско семејство. Татко му бил Хрват, мајка му Словенка. Во младоста работел како бравар, а во 1910 година се приклучил на Социјалдемократската партија на Хрватска и Славонија.

Во Првата светска војна бил мобилизиран од австроунгарската армија и испратен на српскиот, а потоа и на рускиот фронт. Во 1915 година бил заробен од Русите и во логорот се запознал со болшевичките идеи. По Октомвриската револуција станал дел од Црвената гарда и се приклучил на комунистичката борба.

По враќањето во новоформираната Кралевина СХС (подоцна Југославија), Тито станал активен член на Комунистичката партија. Бил уапсен поради илегални активности и осуден на затвор. Но наместо да го спречи, затворот го зајакнал во неговата политичка решеност.

Во 30-тите години заминал во СССР, каде добил политичка обука и бил избран од Сталин како доверлив кадар. За време на Сталиновите чистки, тој успеал да преживее и да ја преземе контролата над КПЈ, поставувајќи блиски соработници како Едвард Кардељ и Александар Ранковиќ.

Кога Југославија беше окупирана во 1941 година, Тито стана водач на Народноослободителната борба. Партизаните под негово водство водеа герилска војна против нацистите, фашистите и домашните колаборационисти. Со поддршка од СССР, но и од Британија, Тито стана симбол на отпорот и на нова Југославија.

По војната: создавање на СФРЈ

Во 1945 година Тито ја презеде власта и ја формираше Социјалистичка Федеративна Република Југославија. Под негово водство, Југославија стана една од ретките комунистички земји која не беше под директна контрола на СССР. Во 1948 година, тој го одби Сталин и започна самостоен пат, што му донесе и внатрешна слава и надворешна почит.

Во 1961 година, Тито беше ко-основач на Движењето на неврзаните заедно со Нехру (Индија), Насер (Египет) и други. Тој беше домаќин на светски самити во Белград и му обезбеди на југословенскиот народ чувство на важност и независност од двете големи сили – САД и СССР.

Со текот на времето, Тито создаде култ на личноста. Живееше во луксузни резиденции, носеше скапи костуми, ловеше тигри во Индија и се возеше во личен воз и јахта. Имаше огромно влијание во сите сфери на животот, а медиумите го славеа безрезервно. Опозицијата беше речиси непостоечка – уапсена, замолчена или протерана.

Под неговото владеење, политичките противници беа затворани на островот Голи оток, особено по раздорот со Сталин. Националистичките движења беа брутално задушувани. Македонската култура, иако призната, често се контролираше строго. Слободата на изразување и печатот беа ограничени. СФРЈ беше земја со цензура и тајна полиција (УДБА).

Тито почина на 4 мај 1980 година, по долга болест. Неговата смрт ја остави Југославија без единствениот човек што ја држеше обединета. Следуваа економска криза, национализми и, на крајот, крваво распаѓање на федерацијата во 90-тите години.

За едни, Тито останува херој – човек кој ја ослободил Југославија, ѝ дал углед на светската сцена и ја обединил земјата во време на поделби. За други, тој е диктатор кој го контролирал народот со страв и ја задушил демократијата.

е-Трн да боцка во твојот инбокс

Последни колумни