Нова студија, објавена во понеделникот во списанието Proceedings of the National Academy of Sciences, е дополнителен доказ дека пореметувањата во секојдневните рутини може да придонесат за развој на проблеми во однесувањето, пораст на нарушувања во исхраната и развој на анксиозност и депресија кај адолесцентните девојчиња и момчиња, пренесува NBC.
Научниците од универзитетскиот Институт за истражување и наука на мозокот (I-LABS) ја започнаа студијата користејќи магнетна резонанца уште во 2018 година за да утврдат како структурата на мозокот на 160 тинејџери од областа Сиетл се развивала со текот на времето. Учесниците во студијата, речиси еднаков број на момчиња и девојчиња, беа на возраст меѓу 9 и 19 години на почетокот на студијата.
Патриша Кул, ко-директорка на I-LABS, вели дека не можеле да ги следат скенирањата на мозокот до 2021 година, откако започнал карантинот за КОВИД во 2020 година, па го префрлиле фокусот на студијата за да откријат како изолацијата влијаела на структурата на адолесцентен мозок.
Со мерење на дебелината на церебралниот кортекс – надворешниот слој на мозочното ткиво што ги контролира неговите функции на повисоко ниво, како што се расудувањето и одлучувањето – тие откриле дека мозокот на тинејџерите остарел предвреме – за 1,4 години, додека скенирањето на мозокот на девојчињата покажало забрзано стареење за дури 4,2 години, покажа студијата.
Церебралниот кортекс природно се разредува како што старееме. И хроничниот стрес може да предизвика слични промени во мозокот. Но, во периодот од три години помеѓу првото скенирање и понатамошното следење, церебралниот кортекс се разредил кај тинејџерите многу повеќе отколку што очекувале истражувачите.
– Како што старееме, истенчувањето на кортексот е поврзано со помалку време за брза обработка на податоците, помалку флексибилно размислување и сите други проблеми кои ги поврзуваме со стареењето. Генерално, го забележавме ова забрзано стареење кај сите тинејџери кои учествуваа во истражувањето, рече Кул.
Стареењето на мозокот било поизразено кај тинејџерките. Скенирањето покажало дека истенчувањето е широко распространето низ мозокот на девојчињата, што се случува во 30 региони во двете хемисфери и во сите лобуси. Во машкиот мозок, истенчувањето било ограничено на само два региони, и двата во окципиталниот лобус, кои влијаат на перцепцијата на растојанието и длабочината, препознавањето на лицата и меморијата.
Поголемото влијание врз девојчињата може да се должи на разликите во важноста на социјалната интеракција за девојчињата во споредба со момчињата, според Кул. Момчињата се собираат за спорт и физичка активност, а девојчињата адолесценти имаат тенденција да се потпираат на личните односи за емоционална поддршка и развој на сопствениот идентитет.
– Кога девојките и жените се под стрес, постои природна реакција да се соберат и да разговараат за тоа, тогаш се ослободуваат окситоцинот и другите невротрансмитери кои ни помагаат да се чувствуваме подобро, рече д-р Елен Ром, шеф на адолесцентната медицина во Клиниката за деца во Кливленд Болница, која не учествувала во истражувањето.
Што значи предвременото стареење на мозокот во секојдневниот живот на младите луѓе кои биле принудени да се справуваат со пандемични ограничувања, често сами во своите соби, да посетуваат настава преку Зум или без социјални врски?
– Истражувањето не укажува дека карантините предизвикале промени во мозокот. Имено, нарушувањата на менталното здравје беа во пораст кај децата и пред пандемијата на Ковид. Но, студијата сугерира дека истенчувањето на кортексот може да биде поврзано со зголемена анксиозност, депресија и други нарушувања во однесувањето, вели Кул.
Друга студија за скенирање на мозокот, спроведена во 2022 година на Универзитетот Стенфорд, покажа слични промени во дебелината на кортикалниот мозок кај тинејџерите за време на ограничувањата на КОВИД. Истражувачите од Стенфорд ги споредиле стресот и нарушувањата предизвикани од пандемијата со детските трауми, како што се насилството, запоставувањето и семејната дисфункција.
Кул истакнува дека пандемијата беше трауматично време за сите, особено за младите луѓе кои доживуваат интензивни промени во нивниот емоционален и бихејвиорален развој во тој период од нивниот живот. Изолацијата имаше уште поштетно влијание врз нивното емоционално здравје.
– Пандемијата беше драматична и неочекувана, на некој начин драматична и катастрофална не само за физичкото, туку и за менталното здравје, смета Кул.
Од 2021 година, неколку извештаи за менталното здравје на младите од Центрите за контрола и превенција на болести открија невидени нивоа на безнадежност и самоубиствени мисли кај тинејџерките и момчињата.
На почетокот на август, истражувањето на ЦДЦ покажало мало подобрување на менталното здравје кај тинејџерите, иако дури 53 отсто од средношколките велат дека сè уште чувствуваат постојана тага.
– Има периоди во развојот на мозокот кога одредени видови на учење се најефективни, вели д-р Џонатан Познер, професор по психијатрија на Медицинскиот факултет на Универзитетот Дјук, кој не бил вклучен во новата студија, наведувајќи како пример странски јазик кој е многу полесно да се научи како дете отколку како возрасен.
Тој додаде дека „тинејџерските години се исклучително важни за општествениот развој“.
– Ако нема таква социјална интеракција, едноставно нема можност за такво социјално учење, истакна Познер.
Кортексот не може повторно да расте и продолжува да се намалува во текот на животот.
– Сè уште не е целосно јасно дали прерано остарениот „пандемски мозок“ на младите луѓе може да биде изложен на поголем ризик од развој на нарушувања како АДХД и депресија, а можеби дури и на болести како Алцхајмерова и Паркинсонова болест, рече Кул.
Социјалните вештини на многу деца заостануваат по пандемијата КОВИД. Во овој период, тие ја изгубија способноста да се движат во општествениот свет со своите врсници.
Но, експертите велат дека губењето на мускулите на социјалната интеракција не мора да биде трајно ако и социјалните интеракции и односите на младите луѓе се опоравиле по пандемијата.
– За среќа, децата се навистина издржливи и можеме да им помогнеме да се вратат во нормала. Но, во исто време не сакаме да се залажуваме, мислејќи дека сето тоа е безначајно. Напротив, тоа имаше значително влијание врз нивниот раст и развој, според Познер.
Извор: НБЦ
