Мозочен удар по породување се случува ретко, но може да биде фатален. Трагичниот случај на млада спортистка од Панчево, која почина седум дена по раѓањето на својата ќерка, потсетува колку е важно симптомите да се препознаат навреме. Неда Давидовиќ, успешна џудистка и добитничка на бројни медали, починала на 26 години од можден удар, само една недела по породувањето. Иако овие случаи се ретки, стручњаците предупредуваат дека зголемениот крвен притисок за време на и по бременоста е сериозен ризик фактор.
Хипертензијата, односно високиот притисок за време на бременост, дополнително го оптоварува срцето и бубрезите, зголемувајќи го ризикот од срцеви и мозочни удари. Иако можден удар за време на бременост е невообичаен, состојби како прееклампсија се почести – особено во последниот месец пред породување и првите шест недели по него. Во овој период, телото претрпува драстични хормонални и физиолошки промени, што може да предизвика скокови на крвниот притисок.
Крвниот притисок најчесто е најнизок помеѓу 16. и 20. недела од бременоста, а потоа се враќа на претходните нивоа до крајот на бременоста. По породувањето, тој достигнува пик помеѓу третиот и шестиот ден. Овој скок може да биде предизвикан од лекови, задржување на течности или враќање на крвните садови во состојбата пред бременоста.
Постојат повеќе видови на хипертензија во бременоста:
- Хронична хипертензија – присутна пред бременост или се појавува пред 20. недела
- Гестациска хипертензија – се појавува по 20. недела
- Прееклампсија – висок притисок со дополнителни симптоми, кој може да ги оштети органите и да бара предвремен породување
- Еклампсија – сериозна состојба со појава на конвулзии
- HELLP синдром – тежок облик на прееклампсија кој вклучува оштетување на црвени крвни зрнца, покачени ензими на црниот дроб и низок број тромбоцити
Ризикот од можден удар во бременост е приближно три пати поголем отколку кај други жени од иста возраст, а се јавува кај околу 30 на 100.000 бремености. Сè повеќе трудници се соочуваат со ризик поради зголемена дебелина, дијабетес или хронична хипертензија.
Затоа е клучно жените да посетуваат редовни пренатални прегледи и да не ги игнорираат симптомите. Важно е да се слуша сопственото тело и навремено да се реагира.
Еве како може да ги препознаете симптомите на можден удар со помош на акронимот B.E.F.A.S.T.:
- B – Balance (рамнотежа): изненаден губиток на рамнотежа
- E – Eyes (очи): нагло губење на вид
- F – Face (лице): нерамномерен или искривен насмев
- A – Arm (рака): слабост или одземеност на една рака
- S – Speech (говор): нејасен, забавен или чуден говор
- T – Time (време): веднаш повикајте итна помош – 194 или 112
Можден удар може да се случи дури и кога нема очигледни симптоми на хипертензија, па затоа не смеат да се игнорираат дури ни мали знаци на замор, главоболка или конфузија. Внимателноста може да спаси живот – и на мајката, и на новороденчето.
