WITCON 2025 е настан кој го собира најдоброто од светот на технологијата и иновациите, со фокус на жените во технолошкиот сектор. Зад оваа конференција стои посветена екипа од волонтери, професионалци и ментори кои вложуваат време и енергија за да создадат искуство кое инспирира и охрабрува.
Во ова интервју, Моника Ризовска Таневска од Women in Tech Macedonia ги споделува своите мислења за најновите трендови во Вештачката Интелигенција, предизвиците со кои се соочуваат жените во Tech индустријата и како WITCON 2025 ќе ја поддржи нивната професионална трансформација.
Прочитајте како генеративната ВИ ја менува креативната индустрија, кои индустрии се најподготвени за дигитална трансформација, и кои се клучните принципи за долгорочна стратегија во време на брзи технолошки промени
Трн: Кои се луѓето позади WITCON 2025?
Моника: Зад WITCON 2025 стои една многу посветена, комплетно волонтерска екипа на Women in Tech Macedonia – жени и мажи кои покрај својата редовна работа, деца, обврски и милион рокови, свесно одбраа да инвестираат време и енергија за да создадат конференција каква што и ним би им требала. Тука се нашиот координативен тим, партнерите од компаниите, заедницата на членови, ментори, волонтери – секој со свој мозочен и емоционален труд. WITCON не е само „women in tech“ проект, туку жив организам што го градиме заедно, од првиот Excel до последниот аплауз во салата.
Трн: ВИ е централна тема на WITCON 2025. Кои се според тебе најголемите пробиви што ги гледаме во моментов – особено кога станува збор за агентски системи, генеративна ВИ или автоматизација?
Моника: Најголемиот пробив го гледам во тоа што ВИ веќе не е „алатка за неколку инженери“, туку инфраструктура за цели бизнис-модели. Агентските системи почнуваат да извршуваат сложени задачи наместо само да „одговараат на прашања“ – од истражување и анализа, до автоматизирано донесување препораки и координација на процеси. Генеративната ВИ го менува темпото на креативните индустрии, маркетинг, продукт дизајн, едукација – од идеја до прототип можеме да стигнеме за неколку часа, не месеци. Автоматизацијата веќе не значи само „роботика“, туку паметни системи кои учат од податоци и се адаптираат – тоа е длабока промена во начинот на работа, не само во алатките.
Трн: Според твоето искуство, кои индустрии се најподготвени за длабока трансформација преку ВИ, а кои сè уште ја избегнуваат?
Моника: Најподготвени се ИКТ секторот, финтек, маркетинг и комуникации, е-комерц и SaaS, каде што постои навика да се тестира, да се мери и да се менува брзо. Таму ВИ веќе е вграден во секојдневните процеси – од анализа на податоци до персонализирани кампањи и автоматизирана поддршка. Од друга страна, делови од јавната администрација, образованието и традиционалните производни и земјоделски системи сè уште одат побавно, не поради тоа што ВИ не е применлив, туку поради отпор кон промени, недостиг на капацитет и страв од регулаторна или етичка последица. Верувам дека токму овие „поспори“ индустрии ќе бидат најинтересни кога еднаш ќе направат скок.
Трн: Како да се гради долгорочна стратегија во време кога технологијата се менува секојдневно?
Моника: Долгорочна стратегија во ВИ не значи да „погодиш“ кој модел ќе биде најдобар за три години, туку да изградиш систем што може да учи и да се прилагодува. Тоа значи: јасна визија зошто воопшто користиш ВИ (кој проблем решаваш), флексибилна архитектура, етички и безбедносни принципи од првиот ден, и континуирано учење на тимот. Наместо петгодишен план „врежан во камен“, потребни се кратки циклуци – експерименти, пилоти, мерење ефекти, па скалирање. Стратегијата денес повеќе личи на компас отколку на мапа: да знаеме во кој правец одиме, но да сме подготвени да го менуваме патот.
Трн: Која е најголемата бариера за жените кои сакаат да градат кариера во високотехнолошки професии?
Моника: Најголемата бариера, според мене, е комбинација од невидливи очекувања и недостиг на видливи примери. Од мали ни се праќа порака што е „женска“ професија, што е „премногу тешко“, што е „ризично“ за мајчинство или семејство. Потоа во компаниите, жените често немаат еднакви можности за лидерство, менторство, или едноставно не се видени и слушнати во истата мера. Не е проблем во талентот – тој веќе постои. Проблем е во структурата на системот, културата и уверувањата што ги носиме со генерации.
Трн: Што најмногу недостасува во поддршката за жените основачи и тех-лидери?
Моника: Недостасува системска, а не ад-хок поддршка. Повеќе фондови и инвеститори со свесен фокус на жени основачи; мрежи каде што освен инспирација има и конкретни можности – пилот-проекти, клиенти, партнерства.
Недостасува и простор каде што жените можат отворено да зборуваат за неуспеси, финансиски притисок, грижа за деца, здравје – без да мора да сме во улога на „суперхерои“. И, секако, повеќе мажи-сојузници кои активно ги отвораат вратите како вистинска поддршка.
Трн: Како ВИ ќе го промени пазарот на труд во следните пет години, особено кога станува збор за Tech и STEM професиите?
Моника: ВИ ќе го направи техничкиот талент уште повреден, но ќе ја смени природата на работата. Многу рутински задачи – пишување стандарден код, основни анализи, документација, ќе бидат автоматизирани или значително забрзани. Тоа ќе создаде притисок, но и слобода инженерите, аналитичарите, научниците да се фокусираат на архитектура, стратегија, креативно решавање проблеми и интердисциплинарна работа. Ќе се појават нови улоги – ВИ оркестратори, етичари, тренери на модели, специјалисти за податоци во специфични домени – а најбараните ќе бидат оние што комбинираат tech, бизнис и емпатија.
Трн: Каде е границата меѓу корисна и ризична употреба на ВИ?
Моника: Границата е таму каде што престануваме да прашуваме „Зошто? Како? Што ако?“. Корисна ВИ употреба значи транспарентност, согласност, заштита на податоци, намалување на пристрасност – и јасна одговорност кој стои зад одлуките. Ризично станува кога системите се користат да манипулираат, да исклучуваат групи луѓе, да носат одлуки без надзор, или кога никој не чувствува одговорност за последиците затоа што „така кажа моделот“. Затоа е клучно етиката и регулативата да не доаѓаат „по завршена работа“, туку да се дизајнираат паралелно со технологијата.
Трн: Кое е најважното нешто што сакате публиката да го понесе со себе по вашето предавање на WITCON 2025?
Моника: Би сакала публиката да замине со две чувства: моќ и одговорност. Моќ – затоа што живееме во период кога една личност со лаптоп, ВИ алатка и добра идеја може да создаде нешто што ќе промени заедница, компанија, па дури и земја. Одговорност – затоа што начинот на кој денес ќе ја користиме технологијата ќе определи каков свет ќе оставиме на нашите деца. Ако од WITCON 2025 заминат со барем една конкретна акција што ќе ја преземат во следните 7 дена, тогаш нашата мисија е исполнета.
