Во време кога продуктивноста е идеализирана, а секоја минута се брои, сè повеќе луѓе ја доживуваат менталната пауза како потреба. Наместо да си дозволат моменти на одмор, тие се заглавени во бескрајни обврски, екрани и дигитален шум. Но, токму во тие моменти на преоптовареност, телото и умот испраќаат сигнал: потребна е пауза. Не каква било пауза, туку онаа што му дозволува на умот да лута, да се оддалечи од задачите и да се врати кон себе.
Психолозите Рејчел и Стивен Каплан уште во 1980-тите ја развиле Теоријата за обновување на вниманието (Attention Restoration Theory – ART), која објаснува дека природата има способност да го обнови менталниот капацитет. Според нив, кога човекот е изложен на природна средина – било да е тоа парк, шума или едноставно гледање во небото – неговиот ум се префрла во состојба на „меко внимание“. Тоа е состојба во која мислите слободно лутаат, без притисок, без структура, и токму тогаш се случува менталното обновување.
Во современиот свет, здодевноста е речиси исчезната и менталната пауза е ретка. Луѓето ретко си дозволуваат да не прават ништо. Дури и додека чекаат во ред или патуваат, тие ги пополнуваат тие моменти со скролање, читање, слушање или гледање нешто. Иако тоа изгледа како начин да се остане ангажиран, всушност го троши вниманието и ја намалува способноста за фокусирање на подлабоки задачи.
Истражувањата покажуваат дека само 40 минути прошетка во природа може значително да ја намали активноста во амигдалата – делот од мозокот поврзан со обработка на стрес и анксиозност. Други студии укажуваат дека изложеноста на природни елементи, дури и преку прозорец, може да ја подобри когнитивната функција, да го зголеми вниманието и да го намали менталниот замор.
Не е потребно човек да замине на планина или да се изгуби во шума за да го ресетира мозокот. Доволно е да се оддалечи од екранот, да погледне во небото, да набљудува дрво или да слуша птици. Тоа се мали, но моќни моменти на поврзување со себе и со светот околу него.
Во суштина, дозволувањето на умот да лута не е знак на мрзеливост, туку чин на грижа. Тоа е начин на кој човекот се потсетува дека не мора секогаш да биде продуктивен, дека вредноста не се мери само во резултати, туку и во способноста да се биде присутен, свесен и ментално здрав.
И токму тие кратки мигови на освестување на менталната пауза – на тишина, на лутање, на оддалечување – можат да бидат највредното нешто што човекот ќе го направи во текот на денот.
