„Сигурносното ќебе нè грее, но можеби една нога ни останала на студено,“ рече директорката на ММФ, Кристалина Георгиева, на состанокот на министрите за финансии во Вашингтон. Со таа метафора таа опиша глобален систем кој навидум функционира, но под површината крие нестабилност и ризици што би можеле да ескалираат за миг.
Во најновиот извештај за глобална финансиска стабилност, ММФ предупредува дека пазарите се однесуваат премногу самоуверено додека светот тоне во нов бран на финансиски турбуленции. Според анализата, три невидливи фронта на ризик се веќе отворени: пренапумпани технолошки акции, растечки државни долгови кои ја потресуваат довербата во обврзниците и – можеби најопасно – експлозивниот пораст на приватните кредити надвор од класичниот банкарски систем.
Токму овој последен фактор Георгиева го нарече „бомба со одложено дејство“. По финансиската криза во 2008 година, строгите регулативи ги натераа многу компании да се префрлат на т.н. банкарство во сенка – систем на кредитирање кој не подлежи на ист надзор како традиционалните банки. Сега тој сектор е проценет на над 4,5 трилиони долари во САД и Европа. Ако само дел од тие кредити стане ненаплатлив, последиците би можеле да бидат катастрофални.
Последните колапси на американските компании First Brands и Tricolor, кои се потпираа на вакви кредити, веќе предизвикаа паника меѓу инвеститорите. Директорот на JP Morgan, Џејми Димон, предупреди дека „ако видите еден жохар, сигурно има уште многу“. ММФ ја дели неговата загриженост – и бара поголем надзор и транспарентност во финансискиот сектор кој се развива зад затворени врати.
Во меѓувреме, политичките тензии меѓу Вашингтон и Пекинг го потпалуваат огнот. Администрацијата на Доналд Трамп се подготвува да го искористи претседателството со Г20 за да притисне Кина поради трговските нерамнотежи. Но, според Георгиева, вистинската закана можеби не доаѓа од надвор, туку одвнатре – од самите финансиски пазари кои ја потценуваат сопствената ранливост.
Во Европа, ситуацијата не е многу подобра. Британската министерка за финансии Рејчел Ривс потсети дека Обединетото Кралство, Канада и Франција се соочуваат со исти болки – раст на долговите, нестабилни камати и потреба за повисоки даноци за да се одржи фискалната рамнотежа.
И додека инвеститорите се обидуваат да ја задржат смиреноста, пазарите веќе треперат. Цените на акциите паднаа, долгорочните приноси на обврзниците се лизгаат, а дури и вештачката интелигенција – новиот двигател на економскиот раст – би можела да се претвори во ахилова пета доколку бумот ненадејно забави.
„Ако дојде до нова финансиска бура, таа ќе го погоди светот кој веќе е политички поделен и финансиски истоштен,“ предупредува ММФ. Јавниот долг на голем дел од земјите се искачи на нивоа невидени од Втората светска војна, а простор за маневри речиси и да нема.
Вашингтон оваа недела беше обвиен со необично студено време – симболично совпаѓање со мрачните прогнози на ММФ. И додека светските лидери се подготвуваат за нови предизвици, едно предупредување одекнува најсилно:
„Ако не се подготвиме навреме, глобалната економија нема само да забави – ќе се заледи.“
Извор: Index.hr
