Во земја каде што над 60 проценти од населението е под 30 години, Денот на младите стана национално огледало што ја рефлектира креативноста, техничката амбиција и промените во политиките кои ја преобликуваат земјата од корен.
Годинешното одбележување на Денот на младите во Меѓународниот конгресен центар во Ташкент не беше само уште еден церемонијален настан. Тоа стана сцена за вистински луѓе со вистинско влијание — од уметници и програмери до пронаоѓачи и едукатори.
Во светот каде иновациите често започнуваат во сјајни лаборатории или глобални технолошки центри, Елмурод Полвонов докажува дека промената може да започне во работилница во Ташкент, со кабли, сензори и храбра визија за иднината на инженерското образование. Како директор на Иновацискиот центар при Меѓународниот хемиски универзитет во Ташкент, Полвонов предводи тивка но моќна револуција — обучувајќи ја следната генерација инженери во Узбекистан.
Израснат меѓу машини и фабрики, неговиот интерес за технологија започнал не со теорија, туку со практика.
„Уште од младост ме привлекуваше механиката,“ вели тој.
„Да се биде околу вистинска опрема ме натера да сакам да разберам како функционираат работите, не само на хартија, туку и со раце.“
Индустрија 4.0 — од визија до реалност
Таа практична филозофија сега е темел на неговата работа. Централна алатка е нивниот локално развиен симулатор за обука во индустрија 4.0 — прв од ваков вид во Узбекистан. Слични системи обично се увезуваат, како оние од германската Festo, и чинат над 1 милион долари (850.000 евра). Но Полвонов и неговиот тим направиле своја верзија — 5 до 7 пати поевтина, без загуба на клучните функции.
Симулаторот реплицира вистинска паметна фабрика и интегрира мехатроника, електроника, пневматски сензори и програмирање на роботи.
„Студентите можат да моделираат, дизајнираат, програмираат и склопуваат — сè во еден систем,“ објаснува Полвонов.
„Тоа ја отсликува реалната продукциска средина, како во компаниите што работат во Ташкент, како што е Artel.“
За разлика од многу теоретски лаборатории, оваа платформа ги води студентите низ целиот процес: од концепт до реализација — од едноставни механизми, како отворање врата на автобус, до целосно автоматизирани системи.
На дипломирање, студентите веќе имаат искуство со системи што реално се користат во индустријата. Веќе се вработени во компании како Technopark, Solar Nature и Hyundai Elevator.
„Некои вработувачи ни велат: вашите студенти веќе знаат да ракуваат со нашите системи. Тоа е најголемиот комплимент.“
Обука и за наставниците
Полвонов знае дека иновацијата има најголемо влијание кога ќе стигне до училницата. Затоа нивниот центар нуди обука не само за студенти, туку и за наставници.
„Многу технички наставници никогаш не виделе паметна фабрика. Ако никогаш не допреле роботска рака или не склопиле панел, како ќе предаваат?“
За да го реши тоа, започнал едукативна програма каде наставниците добиваат 60–70% практична обука со индустриски системи. Потоа тие ги пренесуваат новите знаења и методи во регионалните колеџи и стручни училишта, создавајќи ефект на бран низ целата земја.
Воведување на „уметничко инженерство“
Инженерството обично се поврзува со кабли, физика и пресметки. Но ретко кој зборува за „уметничко инженерство“ — каде креативноста се среќава со технологијата. Полвонов и неговиот тим сега го истражуваат токму тој спој.
Студентите создаваат визуелно експресивни дела со технички алатки, како тридимензионален портрет на Ајнштајн изработен целосно од отфрлени тастатурни копчиња.
„Кога студентите создаваат нешто визуелно и емотивно со инженерски алатки, почнуваат да се гледаат не само како техничари, туку како иноватори,“ вели тој.
Школата за уметничко инженерство сега одржува месечни изложби и планира проширување низ целата земја — со цел инженерството да стане достапно, инклузивно и инспиративно.
Иднината на кодирањето: Од Excel до вештачка интелигенција
Друг херој на Денот на младите е Акбар Турдибоев, познат како „Excel Guy“. Тој започнал со љубов кон табели, а денес има заедница од над 200.000 следбеници и сопствен стартап што развива алатки засновани на вештачка интелигенција за Google Sheets.
„Не бркавме медали,“ вели тој. „Решававме реални проблеми. И државата го препозна тоа.“
Во 2021 година го лансираше својот прв онлајн курс. Иако прво не успеа, не се откажа — го смени моделот, се проби со кратки видеа и изгради едноставни алатки што им требаат на малите бизниси.
Денес, има над 100.000 корисници и платформа што комбинира инфо-бизнис и иновација: Excel шаблони, автоматизации и микро-курсови.
„Нашата цел не е само да учиме Excel или AI,“ објаснува тој. „Сакаме да покажеме дека дигиталните вештини можат да изградат реална кариера — дури и од дома.“
Уметница што создава портрети со конец и клинци
Меѓу највпечатливите гласови на денот беше Азиза Пулатова, артистка и ко-основач на креативниот колектив M.O.C. Таа создава портрети со илјадници клинци и конци — дела кои се и технички и емоционални. Таа е и основач и продуцент на креативна агенција за видеопродукција и документаристика.
Од DIY експеримент, нејзиното дело прерасна во национално движење. M.O.C. организира над 50 културни фестивали во градови како Ташкент и Мујнак, и сега стартува програми за креативна едукација за деца во недоволно услужени региони.
„Ние не организираме само фестивали,“ вели Пулатова. „Создаваме моменти каде што креативноста, заедницата и смислата се спојуваат.“
Исто така, M.O.C. обезбедува финансиска одржливост за младите уметници.
„Сакаме младите да сфатат дека можат да живеат креативно, смислено и професионално,“ додава таа.
$145 милиони за млади стартапи
Узбекистан е сега меѓу најбрзо напредувачките земји на Индексот за развој на младите и во топ 10 за спроведување на стратегијата на ОН „Младите 2030“.
Владата инвестираше $145 милиони (125 милиони евра) во стартапи водени од млади, со цел таа сума да достигне $1 милијарда. Воведени се грантови преку Фондот за младински инвестиции, создадени се 9.000 лидерски позиции за млади во сите региони, започната е програмата „Еден милион AI лидери“ со ОАЕ, и 30 студенти од Узбекистан се запишани на топ 10 универзитети во светот, со уште 1.500 во топ 300.
Ташкент е прогласен за Младинска престолнина на ЗНД, а Бухара за Младинска престолнина на Торкскиот свет.
Во обраќање до младите, претседателот Шавкат Мирзијоев нагласи визија за иднината:
„Секој успех на нашите млади ја умножува нашата сила. Вие сте златната генерација што ќе создаде нова историја — творци на Новиот Узбекистан,“ рече тој.
Извор euronews
