Минералните и хемиските креми за сончање функционираат на различен начин, но двете се сметаат за безбедни кога се користат правилно. Во последните години, минералните креми за сончање стануваат сè попопуларни, поттикнати од тврдењата дека се поблаги или побезбедни од хемиските. Но, вистинските разлики меѓу овие два вида заштита од сонце се повеќе технички отколку што мислат потрошувачите, што лесно доведува до недоразбирања во врска со тоа што науката навистина знае за нивното влијание врз здравјето.
Главната разлика е во активните состојки и во начинот на кој тие блокираат ултравиолетови (УВ) зраци.
Хемиските креми ги апсорбираат УВ-зраците, ги претвораат во топлина и ги ослободуваат од кожата. Минералните креми, наречени и физички, создаваат тенка бариера што ги одбива или расфрла УВ-зраците од кожата.
Дури и термините „минерални“ и „хемиски“ можат да бидат збунувачки, бидејќи сите креми за сончање содржат хемикалии. Многу минерални формули содржат и други состојки, наречени „бустери“, кои ја зголемуваат ефикасноста на активните компоненти.
Попрецизни термини би биле: „растворливи“ филтри – кои можат да навлезат во кожата – и „нерастворливи“ филтри – кои не можат, објаснува дерматофармакологот Кристијан Сурбер од Универзитетите во Цирих и Базел.
„Тоа е само разлика во механизмот на дејствување – дали УВ зраците се апсорбираат или се расфрлаат“, изјави тој за Euronews Health.
Креми за сончање и здравје
Загриженоста за здравствените ефекти на кремите за сончање не е нова. Европската комисија во 2021 година ги проценила безбедносните профили на три не-минерални филтри – оксибензон, хомосалат и октокрилен – поради сомнежи за можни ендокрини нарушувања.
Заклучокот беше дека хомосалатот и оксибензонот не се безбедни во тогашните концентрации, додека октокриленот е безбеден до 10%, но со забелешка дека податоците не се конечни.
Една анализа покажа дека човек би требало да нанесува крем секој ден во тек на 277 години за да постигне ниво на хормонално нарушување како во експерименти со стаорци.
Сепак, во 2022 година беа воведени нови ограничувања од Европската комисија, со цел намалување на дозволената концентрација на овие филтри.
„Повеќе и не ги гледаме на пазарот, бидејќи производителите знаат дека може да предизвикаат проблеми или ќе бидат забранети во наредните години“, рече Лаура Клејс од Euroconsumers и белгиската група Test-Achats.
Луѓето со чувствителна кожа често преферираат минерални креми кои содржат цинк оксид и титаниум диоксид, бидејќи помалку предизвикуваат иритации.
Но, тестирањето на Test-Achats откри дека некои само-минерални формули нудат послаба SPF заштита од таа наведена на етикетата – што значи дека не обезбедуваат доволна заштита.
Дополнително, минералните креми треба да се нанесуваат внимателно и обилно, бидејќи не се апсорбираат во кожата. Но, тоа претставува проблем – луѓето ги нанесуваат поретко, делумно поради белиот слој што го оставаат на кожата.
Сепак, и хемиските и минералните креми за сончање се сметаат за безбедни и ефикасни, кога се користат правилно, велат дерматолозите и здравствените власти.
„Во принцип, сите филтри се регулаторно оценети и сметани за безбедни“, вели Сурбер.
На крај, експертите се согласуваат:
Најдобриот крем за сонце е оној што навистина ќе го користите редовно.
„Здравствено, нема голема разлика меѓу двата типа“, вели Клејс.
