За МЕТА.mk пишува: Антонија Јаневска
Еден од најпрофесионалните медиуми во Македонија, Слободен печат, кој покрај тоа што сè уште печати и продава дневен весник, стои зад, слободно може да се рече, еден од најчитаните онлајн медиуми, но и следените Инстаграм профили во државата со речиси 70.000 следбеници. Но, за жал последната седмица, нивниот профил е заклучен. А, тоа значи не може да се види јавно, освен ако не го следите.
Тоа не е по избор на уредниците или на оние што го водат профилот, туку поради тоа што се принудени на тоа. Имено, повеќе од една недела, Слободен печат е мета на координиран ботовски напад на Инстаграм. Нападот е исклучително софистициран, не е едноставен, вклучува повеќе слоеви, и се менува како поминува времето. Целта, како што велат од медиумот за Мета.мк, е тие да станат помалку видливи, со тоа што напаѓачите би предизвикале т.н. „шадоу бен“.
Цензура од сенка
Од редакцијата објаснуваат дека тоа всушност значи невидлива „санкција“ на Мета (Фејсбук и Инстаграм) поради која се ограничени сите интеракции и досегот на профилот. Велат, тоа се случува поради ненадејна зголемена активност на нивната инстаграм сметка од страна на сомнителни профили. Тоа значи дека одеднаш многу луѓе едноставно повеќе не можат да ги видат вашите објави.
„Во вакви случаи, профилот не е официјално блокиран, но неговата видливост е значително ограничена, без корисникот да добие какво било известување. Иако профилот може нормално да објавува и комуницира, објавите престануваат да се појавуваат во „фидот“, не се прикажуваат на „експлор“ страницата, а нови следбеници потешко го пронаоѓаат профилот, што доведува до нагло намалување на прегледите и интеракциите“, велат од редакцијата на Слободен печат за Мета.мк.
Како што понатаму објаснуваат, оваа појава често се случува кога платформите автоматски регистрираат голем број на одредена невообичаена активност во краток временски период. Во случајот на Слободен Печат, најпрво, станувало збор за многубројни коментари од сомнителни инстраграм профили, што системите на Мета го толкуваат како потенцијална злоупотреба. Потоа, нападот се трансформирал во нешто поинакво што значи дека целата акција е координирана и добро осмислена, со јасна цел, да се замолчи Слободен Печат на Инстаграм.
Армија ботови велат Like
Нападот започнал на 6 ноември околу пладне. Првичната активност на напаѓачите била да остават стотици коментари од сомнителни т.н. ботовски профили под нивните објави. Сите коментари биле идентични и го содржеле само зборчето „Like“. Како што посочуваат од Слободен печат, неколку дена претходно тие забележале дека имало други сомнителни профили кои коментирале на нивните содржини.
Корисничките имиња на сите овие профили што коментирале во огромен број случаи се генерички, звучат необично и содржат нелогични бројки. Овие карактеристики значат дека станува збор за автоматизирана активност, поточно тоа не се реални личности туку се користи софтвер преку кој се оставаат коментари.
Додека траел нападот, читателите почнале да забележуваат дека се случува нешто чудно бидејќи на објавите се прикажувале стотици коментари, а видливи биле само неколку. Еден од следбениците дури прашал „дали некој тестира ботови во коментари?“. По неколку часови на детекција и анализа, редакцијата заклучила дека станува збор за координирана акција, поточно напад на нивниот профил. Коментарите воопшто немале врска со темата за која што се однесувал постот на Инстаграм профилот. Тие биле оставани после која било објава, без разлика на содржината.
„Објавите беа на различни теми, всушност така и сфативме дека е координиран ботски напад, зашто зачестија и почнаа да се појавуваат на секоја следна објава“, велат од „Слободен печат“.
Иако редакцијата во моментот нема конкретни сознанија за тоа кој стои зад нападите, тие сметаат дека целта е да се намали довербата во медиумот и неговата видливост во јавниот простор.
„Во овој момент немаме точни сознанија, но целта е јасна: да се намали видливоста на Слободен печат и да се поткопа довербата во медиумот“, додаваат од редакцијата.
Случајот е веќе пријавен во одделението за сајбер-криминал во Министерството за внатрешни работи.
Помош од публиката
Но, тоа не го сопрело нападот. Во тој момент нападот влегува во следната фаза, односно ботовите прават масовен и неочекуван број на допаѓања на објавите на Слободен печат на Инстаграм. А, оние што професионално се занимаваат со Инстаграм знаат дека тие не можат ниту да се контролираат ниту да се избришат, како што тоа може да се направи со коментарите. Единствено решение е профилот да „се заклучи“. Тоа значи дека ако некој сака да ве заследи треба да добие одобрение од вас за такво нешто.
Со цел да се заштитат од нападот, од Слободен печат велат дека било неопходно за прв пат да го заклучат својот официјален профил на Инстаграм.
„Првпат во сите овие години, главниот профил на Слободен печат е заклучен. Тоа донекаде ни ја олеснува работата, но е далеку од идеално решение, зашто сега имаме лимитиран опсег само до луѓето кои не следат, па нашите објави не може да се споделуваат на „стори“, а во понудите за пријателства имаме над 999 понуди од сомнителни профили, затоа што ботскиот напад не заврши, само е „миниран“, односно им ја затворивме вратата“, велат оттаму.
Иако оваа мерка привремено ја стабилизира ситуацијата, медиумот останува ограничен во комуникацијата со пошироката публика.
Во обид да ја надмине ограниченоста што ја предизвика „шадоу бенот“, редакцијата на Слободен печат решила транспарентно да ја информира својата публика и да ја вклучи во решението. Тие ги повикаа читателите да помогнат со интеракцииа на конкретна објава и тоа вроди со резултат. Велат дека иако ботовите привремено го забавиле алгоритмот, со помош на читателите се засилил гласот на медиумот.
„Тоа што требаше да биде напад се претвори во доказ дека зад Слободен печат стои заедница што верува во вистината, слободата и во независното новинарство. И така, ние се справивме со „герила“, но што е со медиумите кои имаат лојални читатели, а не така силно влијаније на социјалните мрежи? Како тие евентуално би се справиле со вакви малициозни напади?“, прашуваат од Слободен Печат.
Ботовите како нова пропагандна машина
Божидар Спировски, експерт за сајбербезбедност и основач на платформата BeyondMachines, вели дека одбраната од ботови на социјалните мрежи денес е речиси невозможна поради брзиот развој на технологијата и лесната достапност на сервиси за нивно креирање.
„Скоро е невозможно да се одбраните од ботови. Ова е платен сервис, има такви безброј на светот. Алгоритмот прави шедоубен мислејќи дека сопственикот се самопромовира преку ботови, и токму затоа некој може лесно да го злоупореби“, вели Спировски додавајќи дека суштинското прашање е зошто нападот се случува токму во тој момент.
„Главното прашање е зошто се случува ова? Јас би се запрашал која била објавата која била предмет на напад? Зошто баш тогаш? Имало некоја објава која била за некого доволно болна?“, прашува Спировски.
Според она што може да се види од сега достапните објави од 6 ноември на профилот на Слободен печат, првичните коментари од ботовите се оставени на пост за средбата на новиот градоначалник на Скопје, Орце Ѓорѓиевски и старата градоначалничка Данела Арсовска.
Спировски истакнува дека профилот на „Слободен печат“ има доволно „reach“ за да добие поддршка од заедницата, но техничко решение од нивна страна практично не постои, сè зависи од самата платформа.
„Нема технички начин за да се справи профил со ботови. Останува во рацете на социјалната мрежа. Но, прашање е дали платформата сака да направи нешто за тоа“, вели Спировски.
Како што објаснува тој, ботовите најчесто се создаваат со цел да генерираат приход, да промовираат одредена содржина или, или пак да задушат одредена содржина.
„Ботовите се направени да ја автоматизираат целта на тој што ги продава. Направени се за да направат пари, промоција на некој сајт или пак во овој случај за загушување на содржината. Ова се најосновните механизми. Но ботовите може да бидат многу комплексни, може да ставаат вистински содржини, да ставаат конструирани содржини со некоја специфична цел, сами меѓусебе да разговараат и да создаваат илузија дека некоја тема дека е интересна, тоа е веќе моќна пропаганда“, потенцира експертот за сајбер безбедност.
