Во свет што сè погласно зборува за менталното здравје, постои една група што сè уште тивко страда — мажите. Иако статистиките алармираат, и иако современите наративи се обидуваат да ја отворат темата, мажите остануваат заробени во културна рамка што ги учи да молчат, да издржат, да не покажуваат. Ова не е само лична борба — тоа е општествен феномен што бара сериозна анализа и системска промена.
Културната конструкција на машкоста
Машкоста, како што е дефинирана во многу општества, особено во традиционални средини, се темели на издржливост, контрола и емоционална воздржаност. Од најрана возраст, момчињата се учат дека плачењето е знак на слабост, дека ранливоста е нешто што се крие, а не нешто што се споделува. Овие пораки не се само вербални — тие се вградени во секојдневните интеракции, во медиумите, во семејните очекувања, па дури и во образовниот систем. Како резултат, многу мажи растат со внатрешна поделба: надворешно функционираат, но внатрешно се борат. И таа борба ретко добива име, уште поретко добива поддршка.
Психолошки импликации и здравствени ризици
Менталното здравје кај мажите не се манифестира секогаш преку класични симптоми. Наместо тага, често се појавува раздразливост. Наместо повлекување, се јавува агресија. Наместо барање помош, се случува самоизолација. Овие форми на страдање се потешко препознатливи, и често се игнорираат — и од самите мажи, и од нивната околина. Според Светската здравствена организација, мажите имаат значително повисок ризик од самоубиство, особено во средна и постара возраст. Причините се комплексни, но една од клучните е токму недостатокот на емоционална поддршка и социјално прифатени начини за справување со психолошкиот товар.
Терапијата и стигмата: Невидливиот ѕид
Иако психотерапијата станува сè поприфатена, кај мажите таа сè уште носи стигма. Да се побара терапевт често се доживува како признание на пораз, наместо како чекор кон здравје. Во многу култури, особено оние со силни патријархални вредности, мажите се гледаат како „столбови“ — оние што не се кршат, не се жалат, не бараат. Но токму таа слика ги прави најранливи.
Промена на наративот: Од тишина кон дијалог
Потребна е длабока културна трансформација. Менталното здравје не смее да биде родово обележано. Емоциите не се машки или женски — тие се човечки. Мажите треба да бидат охрабрени да зборуваат, да се поврзуваат, да бараат помош. Не како исклучок, туку како норма. Медиумите, образованието, здравствениот систем и семејството имаат клучна улога во оваа промена. Потребен е нов јазик — јазик што не осудува, туку разбира. Јазик што не бара херојство во тишината, туку храброст во признавањето.
Човечноста не познава пол
Менталното здравје кај мажите не е маргинална тема. Тоа е прашање на преживување, на достоинство, на иднина. Тишината што ги обвива мажите не е природна — таа е научена. А сè што е научено може да се одучи. Потребна е храброст, но не онаа што се мери во молчење, туку онаа што се изразува преку зборување. Да почнеме да слушаме. Да прашуваме. Да бидеме тука — не како судии, туку како луѓе
