Транзиторниот исхемичен напад (ТИА) или „мини мозочен удар“ е привремен прекин на протокот на крв во дел од мозокот, кој обично трае само неколку минути. Иако се нарекува „мал“ или понекогаш „мини“, важно е да се забележи дека лекарите не прават разлика помеѓу него и големиот мозочен удар – секој од нив е итен случај.
Неврологот Горица Ѓокиќ открива како да препознаете мини-мозочен удар, колкав е ризикот за последователен мозочен удар и како тој ризик може да се намали.
„Транзиторниот исхемичен напад е период на симптоми слични на оние од мозочен удар кој трае неколку минути, ретко до 24 часа и не предизвикува постојан невролошки дефицит. ТИА може да послужи и како предупредување за иден мозочен удар и како можност да се спречи“, вели докторката.
Овие симптоми вклучуваат ненадејна слабост или вкочанетост на едната страна од телото, проблеми со говорот, заматен вид или вртоглавица. Според докторот, околу еден од тројца луѓе кои имаат минлив исхемичен напад на крајот ќе доживеат мозочен удар, а околу половина ќе се случи во рок од една година од ТИА.
Најважниот фактор за успехот на лекувањето на мозочниот удар е времето, бидејќи тоа одредува колку нервни клетки ќе умрат и колкава штета ќе биде направена.
„Во лекувањето најчесто се користи антитромбоцитна и антикоагулантна терапија – антитромбоцитните лекови спречуваат тромбоцитите да се лепат заедно, додека антикоагулантите ги блокираат факторите на згрутчување на крвта“, вели таа.
Дали може да се спречи?
Фактори на ризик за ТИА, како и мозочен удар, може да бидат оние на кои можеме и не можеме да влијаеме.
„Она што не можеме да го промениме се семејната историја на исхемична мозочна болест, возраст, пол (на помлада возраст мажите се изложени на поголем ризик, но по менопаузата ризикот се изедначува кај двата пола), претходна ТИА и српеста анемија. Српестите крвни зрнца носат помалку кислород, а исто така имаат тенденција да се заглавуваат во ѕидовите, особено на помалите артерии, попречувајќи го протокот на крв во мозокот. Меѓутоа, со правилен третман на српеста анемија, можете да го намалите ризикот од мозочен удар“, вели Ѓокиќ.
Од друга страна, можеме да ги контролираме состојбите како хипертензија, висок холестерол, кардиоваскуларни болести, каротидна болест-блокада на каротидните артерии, болест на периферните артерии, дијабетес и прекумерна тежина, високи нивоа на хомоцистеин (кој го менува ѕидот на крвните садови, што го прави поподложен на формирање на тромб).
„Животните навики кои можеме да ги промениме се пушењето, физичката неактивност, прекумерното внесување сол и масти и употребата на алкохол и психоактивни супстанци“, вели Ѓокиќ.
