Воздушниот простор над Литванија вчера накратко беше затворен откако ербалони без ознаки влегоа од територијата на Белорусија. Литванските власти веднаш прогласија вонредна состојба долж границата, предупредувајќи дека ова не е „случаен инцидент“, туку дел од хибриден притисок кој Москва и Минск го засилуваат кон источниот фронт на НАТО.
Овој настан ја отвора најсериозната безбедносна дилема за Алијансата во последните месеци: дали започнува нова форма на хибридна офанзива, насочена кон тестирање на НАТО во момент на најголема европска геополитичка ранливост?
Литванската влада потврди дека неколку големи балони исполнети со гас, лансирани од територијата на Белорусија, навлегле во литванскиот воздушен простор, поради што контролата на летање наложила итно приземјување на авионите и блокирање на цел регионален воздушен сообраќај.
Министерството за одбрана ја квалификуваше ситуацијата како “јасен пример на хибридна закана”, посочувајќи дека вакви објекти може да се користат за извидување, психолошки притисок или дестабилизација на цивилниот сообраќај.
Литванија веќе неколку години предупредува дека режимите на Лукашенко и Путин систематски тестираат колку далеку може да оди нивната тактика на притисок без да предизвикаат директен вооружен конфликт со НАТО. Претходно тоа беа мигрантски кризи, сајбер-напади, енергетски закани – а сега, според литванските служби, следува ново поглавје: нарушување на воздушниот простор со беспилотни објекти.
Белорусија официјално негира вмешаност, но НАТО внимателно ја следи ситуацијата. Брисел потврди дека Алијансата останува „целосно подготвена“ да реагира ако инцидентите се повторат, особено затоа што ваквите тактики се преклопуваат со активните руски операции во Украина, каде што честопати се користат балони и беспилотни форми за извидување и нарушување на ПВО-системи.
Оваа криза се случува во период кога Европа веќе е под силен притисок: зимските месеци носат ризик од енергетски саботажи, мигрантски рути повторно се активираат, а воените линии во Украина остануваат нестабилни. Литванските власти предупредуваат дека ваквите „балонски напади“ можат да станат нова дневна рутина, со цел да се исцрпуваат капацитетите на НАТО и да се испраќа постојан сигнал на несигурност.
Иако балоните сами по себе не претставуваат класично оружје, нивниот ефект е длабоко геополитички: мора да се реагира, да се мобилизираат служби, да се затвори воздушен простор – со што противникот добива асиметрична предност за минимален трошок.
Безбедносните аналитичари во регионот посочуваат дека ова е „испитување на црвените линии“, но и стратегија за постепено навикнување на Европа на нов вид нестабилност. Во моментов, Литванија останува во вонреден режим долж границата со Белорусија, а НАТО засилува воздушно извидување на целиот источен фронт.
