Делови од Законот за вештачка интелигенција (AI Act) на Европската Унија (ЕУ) стапуваат во сила овој викенд, но групите кои ги претставуваат уметниците предупредуваат дека постојат сериозни пропусти во заштитата на авторските права кога нивните дела се користат за обучување на вештачка интелигенција.
Иако се слави како прв сеопфатен закон за регулирање на вештачката интелигенција, организациите како Европската алијанса на композитори и текстописци (ECSA) и Европската групација на здруженија на автори и композитори (GESAC) велат дека законот не обезбедува заштита, транспарентност или компензација за уметниците чии дела се искористени.
„Делата на нашите членови не треба да се користат без транспарентност, согласност и надомест – а законот тоа не го овозможува,“ изјави Марк ду Мулен од ECSA за Euronews Next.
Уште пред да знаеме како да се изземеме, нашите дела веќе се користат
Законот за AI класифицира технологии според ризик – од минимален до неприфатлив. Генеративната AI се смета за „низок ризик“, но се бара објавување резимеа за тоа кои заштитени дела се користени за обука на системите.
Во рамки на постоечките закони за авторски права во ЕУ, AI компаниите смеат да вршат „текст и дата рударење“ – освен ако авторите експлицитно не ги задржат своите права.
Но, Ду Мулен вели дека не е јасно како авторите можат ефективно да се изземат.
„Разговараме за изземање, а делата веќе се искористени – тоа е ‘стави ја количката пред коњот’,“ вели тој.
Доброволни кодекси и игнорирани барања
Иако постои доброволен Кодекс на практики за компании што развиваат генеративна AI – потпишан од Google, Microsoft, Amazon и OpenAI – групите велат дека нема механизам за заштита на авторите.
Адријана Москоно од GESAC изјави дека некои членови испратиле барања за лиценцирање на AI компании, но никој не одговорил.
„Имаше целосно негирање на обврската да се побара лиценца или да се почитуваат авторските права,“ рече таа.
Од Европската комисија велат дека AI компаниите мора да ги почитуваат постоечките закони и дека повредите може да се решаваат приватно.
Нема ретроактивна заштита – AI доби бесплатен ручек
„Дури и ако AI Act воведува некои позитивни регулативи, тие важат само за во иднина – немаат ретроактивна примена“, додава ду Мулен.
„Сè што е веќе ископирано од интернет – тоа е бесплатен ручек за AI компаниите.“
Организациите повикуваат Европската комисија да:
- Прецизира како авторите можат да се изземат
- Принуди AI компании да преговараат за колективни лиценци
- Ревидира исклучоците за текст и дата рударење
Во меѓувреме, GEMA од Германија веќе поднесе тужби против OpenAI и Suno AI за повреда на авторски права, иако не се директно поврзани со AI Act. Одлуките би можеле да имаат влијание врз идната регулатива.
Новите AI компании мора да бидат целосно усогласени со регулативата до 2026 година, додека постојните имаат рок до 2027.
