Знаете ли кој е најскапиот метал на светот? Многумина ќе помислат на злато или платина, но вистинскиот одговор е — родиум. Овој редок, сребрено-бел метал со години го држи приматот како највреден благороден метал, а неговата цена е повеќекратно повисока од цената на златото.
Родиум е хемиски елемент со ознака Rh и атомски број 45. Припаѓа на групата на платински метали и се појавува во природата во многу мали количини. Во Земјината кора се наоѓа во просек само во траги, околу 0,0002 ppm, што го прави еден од најретките нерaдиоактивни елементи.
Овој метал го открил англискиот хемичар Вилијам Хајд Воластон во 1803 година, веднаш по изолацијата на паладиумот. При анализата на платинска руда од Јужна Америка, издвоил метал чиј спој има розево-црвена боја. Според грчката реч ῥόδον (rhódon), што значи роза, му дал латинско име „rhodium“ — родиум.
Исклучителна реткост
Вредноста на родиумот произлегува од неговата исклучителна реткост и специфични својства. Не се вади самостојно, туку главно како спореден производ при рударење на платина и паладиум. Околу 80-85% од светската продукција доаѓа од Јужна Африка, со помал удел од Русија и Канада. Годишната продукција изнесува само 25-30 тони.
Најважна употреба на родиумот е во катализаторите на автомобили, каде што го намалува штетниот азотен оксид од издувните гасови. Токму оваа незаменлива функција во автомобилската индустрија е главната причина за високата пазарна цена.
Родиумот се користи и како заштитен слој на накит, кој му дава сјај и отпорност на белото злато и среброто. Не треба да се заборават и неговите примени во стакларската, хемиската, електронската и оптичката индустрија, како и во специјализирани уреди како термопарови и неутронски детектори — сите ценети заради неговата одразност и отпорност на корозија.
