Европскиот производител на авиони Ербас испрати итно известување (Alert Operators Transmission – AOT) до авиокомпаниите ширум светот за спроведување „мерки на претпазливост“ на авионите од семејството А320, откако беше откриена потенцијална ранливост во системите за контрола на летот. Истрагата потврди дека одредени компјутерски компоненти во авионите се чувствителни на влијанија од космичко зрачење со висока енергија.
Според производителот, се очекува Европската агенција за безбедност на воздухопловството (EASA) наскоро да го формализира ова барање со издавање Директива за итна пловидбеност, која ќе го направи спроведувањето на мерките законски задолжително за сите оператори.
Директивата на EASA ќе се однесува на флота од околу 6.000 авиони, што претставува значителен број патнички авиони со тесен труп на глобално ниво, а барањето мерките да се спроведат „пред следниот закажан лет“ – што Ербас веќе го испрати поединечно до авиокомпаниите, според агенциите – се заканува да предизвика оперативни нарушувања непосредно пред почетокот на зафатен празничен викенд во Соединетите Држави.
Трка со времето: Софтвер или замена на делови
Проблемот беше лоциран во единиците ELAC 2 (компјутер за лифтови), компјутерите што ги контролираат аеродинамичните површини што го контролираат наклонот и наклонот, произведени од Thales. Оваа потенцијална ранливост се манифестира на одредени серии електронски уреди што работат со софтверска верзија идентификувана како L104. Авиокомпаниите сега се соочуваат со логистички предизвик бидејќи мора веднаш да спроведат една од двете пропишани мерки.
За околу две третини од засегнатите авиони, се проценува дека решението е релативно едноставно и вклучува враќање на софтверот на претходната, стабилна верзија (врати). Иако оваа постапка трае околу три часа по авион, таа неизбежно ќе предизвика кратки заземјувања и доцнења во редовите за летови.
Ситуацијата е многу покомплицирана за стотици други авиони каде што софтверското решение не е применливо, но е неопходна физичка замена на компјутерските компоненти. Ова е сериозен проблем што би можел да ги отстрани одредени авиони од употреба подолг временски период, со оглед на тоа што снабдувањето со резервни делови е ограничено, а услугите за одржување (MRO) се веќе преоптоварени со редовна работа.
Итниот одговор следеше по детална анализа на инцидентот што се случи на 30 октомври на летот 1230 на JetBlue на линијата Канкун-Њуарк. За време на крстарењето, авионот А320, без никаква команда од пилотот, одеднаш го спушти носот и почна да нурнува. Иако екипажот успеа да го стабилизира авионот и да изврши итно слетување во Тампа, поради ненадејниот маневар и силната турбуленција, најмалку 15 патници беа повредени.
Техничката истрага го поврза овој настан со феномен познат како Bit Flip (Single Event Upset). Поради влијанието на честичките со висока енергија, кои потекнуваат од сончеви бури, во микропроцесорот на компјутерот, дојде до оштетување на податоците во системот за контрола на летот. Во дигиталниот свет на авионите, каде што „нули и единици“ ја контролираат секоја површина, таквата промена резултираше со испраќање погрешна команда до контролните површини.
Логистичка кошмар во најлош можен момент
Во времето на објавувањето на билтенот на Ербас во петокот попладне, во воздухот имаше околу 3.000 авиони А320, што добро го илустрира обемот на проблемот, објавуваат агенциите. Авиокомпаниите веќе почнаа да ги проверуваат своите флоти, па Виз Ер, како еден од најголемите оператори во Европа, и Американ Ерлајнс потврдија дека веќе ги идентификувале авионите на кои им е потребна интервенција, додека Јунајтед Ерлајнс објави дека нивната флота не е засегната од овој проблем.
Експертите предупредуваат дека барањето доаѓа во најлош можен момент, бидејќи капацитетот за одржување низ целиот свет е веќе растегнат до експлозија поради итни инспекции на моторите на авионите на Ербас кои траат со месеци. Дополнителните, итни софтверски и хардверски работи би можеле да бидат последната капка за многу оператори и да доведат до откажување на летови на најфреквентните линии.
Сериозен тест за дигиталната авијација
Овој инцидент ја истакнува софистицираноста, но и кршливоста на софтверските екосистеми на кои се потпираат модерните патнички авиони. А320, кој беше пионер во технологијата „fly-by-wire“ во 1988 година, заменувајќи ги механичките кабли со компјутери, денес е најраспространетиот авион во светот.
Семејството авиони A320 (кое ги вклучува A318, A319, A320 и A321) е најшироко користениот тип на комерцијални авиони на планетата. Со повеќе од 11.000 г. п.н.е.
